Nostaljik tramvay
Nostaljik tramvay, şehir içi yolcu taşımacılığına hizmet etmenin yanında tarihi dokuyu da ön plana çıkararak turistik amaçlı işletilen raylı sistemler olarak biliniyor. Bundaki amaç, bir bakıma amaç, o kentte gelen insanların tarihte bir yolculuğa çıkarmak.
Nostaljik tramvay fikrinin ilk olarak 1950’li yılların başında Galler yöresindeki bir grup gönüllü tarafından kurulan ve işletilen Talyllyn Nostaljik Treni ile atıldığı tahmin ediliyor. Bu hareket, geçmişin korunması yönünde bir hareket olmakla birlikte çok sayıda ‘’Nostaljik Tren’’i günümüze kazandırdı.
Nostaljik Tramvay’ın en gözde olduğu ülke ABD olmuş. Birçok kentte, tarihi cadde tramvayı olarak da adlandırılabilecek Nostaljik Tarmvay hatları modern hafif raylı sistemlerinin yanında yerlerini almış. Tüm dünya da olduğu gibi Amerika’daki destekçilerinin amacı da bu çeşit basit ve güvenilir bir ulaşım formu kullanarak 50 belki de 100 yıllık bir tarihi 21. yüzyıl insanına sunmakta. Bu tip tramvaylar, çoğu daha sonraları modifiye edildiyse de özürlü kullanımına uygun değildi.
Bu sistemler ABD’de yirmiden fazla şehirde başarıyla işletiliyor. Bunun yanı sıra bazı kentlerde de ulaşım sisteminin bir parçası haline gelmek üzere.
Hong Kong’daki Hong Kong Tramvayları da Hong Kong mirasının bir parçası olarak görülmeketedirler.
İngiltere’deki tarihi tramvay hatlarının büyük bölümü Nostalji Hareketi başlamadan önce kaldırılmış. Raylar ve tramvaylar çoktan hurdaya çıkarılmıştı. Şimdi tramvaylar İngiltere şehirlerine geri dönüyor gibi görünse de bunlar modern tramvaylar olarak tanımlanıyor.
1900’lerin simgesi
Nostaljik Tramvay (Heritage Trolley ya da Vintage Trolley) terimi yaklaşık 1900-1950 yılları arasında tasarlanmış ve kullanılmış tramvayların günümüzdeki nostaljik kullanımını ifade ediyor. Bunlar 20 .yüzyılın ilk yarısına ait eski tramvayların görünümünü ve teknik özelliklerini bozmadan günümüzde yapılan taklitleri olduğu gibi o günlerden kalan gerçek tramvayların restore edilmiş biçimleri de olabiliyorlar. Bazı alanlarda Nostaljik Tramvay (Vintage Trolley) günümüzde düzenli servis yapan orijinal vagon, Nostaljik Tramvay (Heritage Trolley) ise kopya ya da taklit tramvay olarak kullanılsa da coğu zaman aynı anlamı ifade ediyor.
Bu tramvaylar küçük, tekli vagon tasarımı (vagon gövdesine kendi etrafında dönmeyecek şekilde sabitlenmiş iki aks olarak) ve daha geniş çiftli vagon tasarımı (dört akslı, heriki vagonda da bir aks kendi etrafında dönecek bir aks da sabit olacak şekilde) olarak ikiye ayrılıyor. Tekli olanların uzunluğu genellikle 9 metreden azdır ve 25-30 koltuk kapasitelidir. Cadde tramvayları 1890 yıllarındaki orijinal elektrifikasyon modellerinden, yaklaşık bir on yıl sonra çiftli modellerinin geliştirilmesine kadar tekli vagon olarak kullanılmış. 20. yüzyılın başlarında pek çoğu ya kaybolmuş ya da önemini yitirmiş.
I. Dünya Savaşı sırasında Birney Safety Car sunumuyla birlikte daha modern, daha hafif ve tek kişinin kullanabileceği (önceleri makinist ve konduktor olmak üzere iki kişilik mürettebatı vardı) modelleriyle tekrar popüler oldular ve küçük kasabalarda yıllarca kullanılmaya devam etmiş. Çiftli modelleri ise genellikle 10-15 metre uzunluğunda olup 45-70 koltuk kapasiteli ve 20. yüzyıl boyunca kullanılan tramvayların atası olarak kabul ediliyor.
Tramvaylar tepelerinden geçen tellerden aldıkları 600 voltluk elektrik ile çalışıyor. Doğru akımlı bu elektriğin güç merkezine geri dönüşü raylar aracılığıyla sağlanıyor. Bu tramvaylar eski modellerde akslara paralel ve yeni modellerde akslara dik olarak monte edilmiş iki ya da dört motora sahiptirler. Fren sistemleri basınçlı havayla çalışır. Frenlemeyi sağlayacak basınçlı hava elektrikli kompresörlerle elde ediliyor.
Türkiye’de nostaljik tramvaylar
Türkiye’de hizmet veren Nostaljik Tramvaylar’a örnek olarak 37 yıl aradan sonra tekrar hizmete giren Kadıköy-Moda Tramvayı’nı ve Beyoğlu’ndaki Tünel-Taksim Tramvayı’nı gösterebiliriz. Bu tramvaylara ait bazı bilgiler şöyle:
1 Kasım 2003 tarihinde hizmete giren Kadıköy-Moda Tramvayı’nda 2,6 kilometrelik sistemde 10 istasyon yer alıyor. Kadıköy-Moda tramvayı; Kadıköy meydanından hareket edip, otobüs özel yolu ve Bahariye Caddesi’ni takip ederek Moda Caddesi üzerinden tekrar Kadıköy Meydanı’na geliyor. Günde yaklaşık 2 bin yolcuya hizmet veren hattaki sefer sayısı 80 civarında.
Tünel-Taksim hattı ise 1990 yılının sonlarındaki tarihi tramvayın yeniden işletmeye alınmasıyla hayata geçirilmiş. Hatta üç motris (çekici) ve iki vagonlu tramvay hizmet veriyor. Daha çok turistik işlevi olmasının yanında yılda 14.600 seferle günlük ortalama 6 bin yolcuya hizmet veriliyor.
Günümüzün ”nostaljik tramvay”ının bir akrabası olan traleybüsler ise Ankara ve İzmir’de de kullanılmış. Daha sonra kentlere yönelik nüfus akını toplu taşımada yeni çözülere yöneltmiş. İzmir’deki traleybüs hatları 1980’li yolların başında, Ankara’dakiler ise daha önce kaldırılmış. Ankara’da, günümüze uzanabilen tek iz, Altındağ Belediye binasının Hamamönü cephesindeki bir direkte asılı duran hat kalıntısı.
Kaynak : http://www.551vekil.com
İlk yorum yapan olun