AB den devlet demiryolu tekellerinin parçalanmasında geri adım
Avrupa Komisyonu demiryolu hizmetlerinin entegrasyonuna yönelik son planlarını açıklarken, Fransa ve Almanya gibi ülkelerle uzlaşmaya yönelik bir adım attı. Bu çerçevede geleneksel devlet şirketleri, demiryolu altyapısının yanı sıra yolcu ve kargo hizmetlerini sürdürebilecek.
Komisyon, daha rekabetçi bir pazar yaratmak ve daha çok yolcu ve malı demiryollarına taşımaya giden yolda AB ülkelerine esneklik tanıyarak demiryolu operasyonlarını birbirinden ayrıştırma planlarında geri adım attı.
Teklifler, Almanya ve Fransa gibi geleneksel devlet demiryolu sistemlerinin baskınlığı bulunan ülkelere, mali ve yönetim operasyonlarını ayırmaları şartıyla altyapı, kargo ve yolcu hizmetleri sunan şirketlere sahip olma hakkı tanıyor. İngiltere, İsveç ve diğer bazı ülkeler, altyapının, trenlerden ayrı idare edildiği bir sistemi tercih ediyor.
Alman Deutsche Bahn (DB) şirketi altyapı, yolcu ve kargo alanlarında hizmet veriyor ve yüksek hızlı hizmetler alanında Avrupa’da agresif bir şekilde rekabet ediyor. DB, operasyonların birbirinden tamamen ayrılmasına karşı kampanya yürütmüştü.
Kallas: Reformlar ‘radikal’
Komisyon’un ulaştırmadan sorumlu Başkan Yardımcısı Siim Kallas, AB’nin Dördüncü Demiryolu Paketi’nin ‘oldukça radikal’ olduğunu dile getirdi ve pazarın daha çok açılmasını isteyenlerle DB’ninki gibi ‘dikey’ sistemlerden yana olanlar arasında ‘tatmin edici bir denge’ bulduklarını söyledi.
Kallas, düzenlediği basın toplantısında ‘Eğer Avrupa’da bir şeyleri değiştirmeyi amaçlayan [yasalar] teklif ederseniz, tüm taraflardan çok büyük baskılarla karşılaşıyorsunuz’ dedi.
Kallas, DB’nin şirket modelini korumaya yönelik baskılarla ilgili olarak, ‘Almanya ulaştırmayla ilgili konularda çok büyük bir ülke ve Almanya’nın her zaman kendi görüşleri vardır. Ancak genel olarak hepimiz sonunda işbirliği gerçekleştirdik. Şirket yapılarıyla ilgili bazı farklı görüşler var, ancak diğer konular üzerinde son derece iyi bir işbirliği gerçekleştirdik’ dedi.
Daha önceki girişimlerin üzerine inşa olan paket, iç yolcu hizmetlerinin 2019 yılına kadar tamamen rekabete açılması ve Avrupa Demiryolu Ajansı’nın (ERA), AB’de çalışan trenler için güvenlik sertifikaları çıkarmasının önünün açılarak rolünün güçlendirilmesi çağrısında bulunuyor.
Paket aynı zamanda demiryollarını inşa eden ve bakımını yapan altyapı yöneticileri arasında bir ağ oluşturarak ülkeler arası operasyonları iyileştirmeyi hedefliyor. Bu konu, tüm kıtaya yayılan rotaları genişletme ve modernleştirmenin önündeki engellerden biri olarak değerlendiriliyor.
Ortak pazara daha çok yol var
Avrupa pazarına daha fazla rekabet getirmek ve demiryolu bulunan 25 AB ülkesinde kesintisiz seyahat ve kargo bağlantıları oluşturmaya yönelik ilk mevzuat paketinin sunulmasından son tekliflerin gelmesine kadar aradan 12 yıl geçti. Malta ve Kıbrıs’ta ise demiryolu bulunmuyor.
Havayolu ve karayolu gibi alanlarda yaşanan aksaklıklarda olduğu gibi pek çok ülkenin, mevcut demiryolu şirketlerini rekabetten korumaya devam etmesi ve teknik sorunlar, bu alanda ilerleme kaydedilmesine engel oldu.
Demiryolları, araçlardan kaynaklanan kirliliklerin ve otoyollarla havacılıkta yaşanan trafik yoğunluğunun üstesinden gelmek için en avantajlı yol olarak görülüyor. Ancak demiyolları, yolcu hizmetleri için yüzde 6, kargo hizmetlerinde ise yüzde 10 ile nispeten düşük bir pazar payına sahip olmayı sürdürüyor.
AB’de 212 bin kilometre demiryoluna karşı 5 milyon kilometre otoyol ve 42 bin 700 iç su yolu bulunuyor.
Yeni tekliflerin hazırlanma sürecinde Komisyon’un, Almanya’daki gibi entegre şirketleri bölmesi ya da altyapı ve demiryolu operatörlerinin birbirinden ayrıştırıldığı İngiltere’dekine benzer bir modele doğru ilerlemesi seçeneklerine dair anlaşmazlıklar artıyordu.
Karşı kampanyalar
Almanya Komisyon’a, Avusturya, Çek Cumhuriyeti ve Fransa’da da kullanılan kendi modelini izlemesi için baskıda bulundu. Almanya’nın yaklaşımına Avrupa Adalet Divanı’ndan 6 Eylül’de çıkan bir karar da destek veriyordu.
İngiltere 1990’larda bir yandan İngiltere Demiryolları sistemini özel sektörden rekabete izin verecek şekilde parçalarken öte yandan altyapı operasyonlarını diğer tüm demiryolu hizmetlerinden ayrıştırmaya gitti. Hollanda, Polonya, İspanya ve diğer bazı ülkeler de benzer yollar izledi.
Özel demiryolu şirketlerini temsil eden Alman Mofair grubu, Komisyon’a ayrıştırma planlarına bağlı kalma çağrısında bulundu.
Grubun başkanı Wolfgang Meyer, Komisyon’a yazdığı bir mektupta ‘Komisyon dördüncü demiryolu paketinde sunduğu ilk tekliflerden saparsa, Avrupa’da demiryolu sektöründe ortak pazar konusu daha temelleri atılmadan geçmişte kalacak. Deutsche Bahn’ın üstünlüğü göz önünde bulundurulduğunda, diğer üye ülkelerin şu alternatiflerle karşı karşıya kalacağını düşünüyoruz: Demiryollarını tekrar birleştirip pazarlarını diğer demiryollarına kapatmak; demiryollarını devlet kaynaklarıyla desteklemek ve böylece bir sübvansiyon yarışı başlatmak; ya da demiryolu şirketlerini Deutsche Bahn’a devretmek’ ifadelerinde bulundu.
Avrupa Demiryolu Kargoculuğu Birliği Başkanı François Coart, AB’de rekabeti teşvik etmek için Komisyon’a demiryolu ve altyapı operasyonlarını birbirinden ayrıştırmaya yönelik planlarından geri adım atmama çağrısında bulundu. Coart, açıklama öncesinde Komisyon Başkanı Jose Manuel Barroso’ya yazdığı bir mektupta Komisyon’a, ‘altyapı yöneticilerinin mali, ekonomik ve hukuki bağımsızlığına’ yönelik ilk planlarına bağlı kalma çağrısında bulundu.
Mektupta, ‘Hiçbir düzenleme ya da düzenleme kuruluşu, pazarı ayrıştırılmış model kadar açamaz’ denildi.
Komisyon’un teklifleri, yönetimlerini ve maliyelerini ayrıştırdıkları sürece DB ya da Fransız SNCF gibi şirketlerin faaliyetlerini sürdürmelerini engellemiyor. Teklifler aynı zamanda 2019 yılından sonra da ülkelere, Komisyon’un rekabetçilik yönergelerine uymamaları halinde şirketlerin kendi pazarlarına girmesini engelleme şansı tanıyor.
Önce yasama sürecinden geçmesi gereken Dördüncü Demiryolu Paketi’nden önce şu teklifler sunulmuştu:
– 2001: Kargo taşımacılığının serbestleştirilmesi ve karşılıklı çalışırlık için temel oluşturan ilk demiryolu paketi.
– 2004: Rekabetçi demiryolu kargoculuğu için 2007 yılını son tarih olarak belirleyen ve demiryolu güvenliğine yönelik ortak bir yaklaşım geliştiren ikinci demiryolu paketi.
– 2007: Uluslararası yolcu hizmetlerinin 2010’da serbestleşmesi çağrısında bulunan ve bir yolcu hakları bildirgesi sunan üçüncü demiryolu paketi.
– 2012: Parlamento ilk paketin, 2001, 2004 ve 2007 mevzuatlarını bir araya getiren ve regülasyonların denetimini ve altyapı operatörlerinin performansını güçlendiren değiştirilmiş versiyonunu kabul etti.
Kaynak : http://www.euractiv.com.tr
İlk yorum yapan olun