2018 Yılı Sayıştay Düzenlilik Denetim Raporu, Şanlıurfa’nın gündeminden bir türlü düşmeyen trambüs projesinin Kamu İhale Kanunu’nun temel ilkelerinden; saydamlık, rekabet, eşit muamele, gizlilik, kaynakların verimli kullanımı ilkelerini ihlal ettiğini ortaya koydu. Raporda ayrıca “Açıklanan hususlarla ilişkin gereğinin yapılması için ilgili mevzuatta belirtilen iş ve işlemlerin başlatılması gerekmektedir” denildi.
Ajans Urfa’da yer alan habere göre; “Şanlıurfa’nın ulaşımına çözüm getirmek gerekçesiyle, dönemin Şanlıurfa Büyükşehir Belediye Başkanı Nihat Çiftçi zamanında 72 milyon yaklaşık maliyet bedeliyle yapılması düşünülen Trambüs projesi, Sayıştay Başkanlığı tarafından hazırlanan Şanlıurfa Büyükşehir Belediyesi 2018 Yılı Sayıştay Düzenlilik Denetim Raporu’na yansıdı.
Raporda Trambüs projesine ilişkin proje ve ihale dökümanlarının bir danışmanlık firmasına hazırlattırıldığı ve ihaleye çıkıldığı, ihaleye katılan ve teklif veren tek firmanın ihaleyi kazandığına dikkat çekildi. Raporda, Trambüs projesinin Kamu İhale Kanunu’nun temel ilkelerinden; saydamlık, rekabet, eşit muamele, gizlilik, kaynakların verimli kullanımı ilkelerini ihlal ettiğine vurgu yapıldı.
‘KAYNAKLARIN VERİMLİ KULLANIMI İLKELERİNİ İHLAL ETTİĞİ ANLAŞILMIŞTIR’
Sayıştay tarafından hazırlanan raporda, “Şanlıurfa Belediyesi tarafından yapılan “Şanlıurfa 1. Etap Troleybüs Projesi Malı Alım İşine” ait ihale öncesi hazırlık ve ihale sürecinde yapılan iş ve işlemlerin 4734 sayılı Kamu İhale Kanunu’nun temel ilkelerinden; saydamlık, rekabet, eşit muamele, gizlilik, kaynakların verimli kullanımı ilkelerini ihlal ettiği anlaşılmıştır. İdare tarafından sırasıyla; ön proje hazırlanması, proje ile ihale dökümanı hazırlanması ve projenin uygulamaya konulması şeklinde üç aşama halinde gerçekleştirilen troleybüs mal alım işi ihalesinde; ön proje ve proje aynı danışmanlık firmasına mevzuata aykırı olarak yaptırılmış, bu danışmanlık firması ise projenin uygulanmasına ilişkin ihaleye tek bir firmanın katılmasını ve kazanmasını sağlayacak iş ve işlemler yapmıştır. Şanlıurfa Büyükşehir Belediyesince 2017 yılında şehir içi ulaşımda mevcut toplu ulaşım hizmetlerinin yanında raylı sistem yapılması da öngörülmüştür. Bu doğrultuda tramvay ve trambüs (elektrikli otobüs) olmak üzere iki alternatif ön proje hazırlatılmıştır. Ön projelerin değerlendirilmesi neticesinde İdare tarafından trambüs projesinin yapılmasına karar vermiştir. Trambüs projesine ilişkin proje ve ihale dökümanları bir danışmalık firmasına hazırlattırılmış ve ihaleye çıkılmış, ihaleye katılan ve teklif veren tek firma ihaleyi kazanmıştır” denildi.
RAPORDA TUTARSIZLIKLAR ORTAYA KONULDU
İhale öncesi ve ihale sonrasındaki tutarsızlıkları ortaya koyan raporun sonuç kısmında ise şu ifadelere verildi: “Sonuç olarak Kamu İdaresinin bulgumuzun raylı sistem ön proje hazırlanması hizmet alımı ile sonrasında ihale dökümanı hazırlanması hizmet alımına ilişkin kısmına göndermiş olduğu cevapta özetle; Şanlıurfa içerisinde böyle bir projeyi yapabilecek firma olmadığı gerekçesiyle yaklaşık maliyet belirlenirken yerel firmalardan teklif alınmadığı, avan proje yapan firmanın uygulama projesini de yapma hakkı olduğu için projenin doğrudan bu firmaya yaptırıldığı, yüklenici firmadan başka üretici firma olmadığından yaklaşık maliyette yalnızca bu firmadan teklif alındığı ifade edilmektedir.
Yaklaşık maliyet için yerel firmalardan teklif alınmaması, avan projesinin ihtiyaçla ilgili özel bir hak doğurması, başka üretici firma olmaması gibi ifadeler öznel yorum içermekte ve somut olarak ortaya koyulmamaktadır. Kamu İdaresi cevabında hem troleybüs üreten başka firma olmadığından yalnızca bu firmadan teklif aldığını, hem de teknik şartnamenin ilgili firmaya ait troleybüsü işaret etmediğini belirtmiştir. Burada bir tutarsızlık söz konusudur. Kaldı ki, tabloda belirtilen iş kalemlerinin üretimini yapan tek bir firma varsa, zaten ihale yapmaya gerek kalmaz ve doğrudan temin usulü (22/a) kullanılırdı. Kamu İdaresinin görüş olarak gösterdiği 2007/uh.z-3434 sayılı Kamu İhale Kurulu
Kararının ise somut olaya özgü olduğu ve bulgumuzla ilgisinin bulunmadığı anlaşılmaktadır. Kamu İdaresi ihale bedelinin yaklaşık maliyetin altından olduğunu ve danışmanlık firmasının gizliliği ihlal etmediğini savunmaktadır. Bu hususlar bulgumuzda gerekçeleriyle ayrıntılı olarak açıklanmaktadır. Dolayısıyla Kamu İdaresinin bu cevabı iddiamızı karşılar nitelikte değildir.
YARARI VE HUKUKA UYGUNLUK BULUNMAMAKTADIR
Troleybüs mal alım işine ilişkin kamu idaresi cevaplarının değerlendirilmesi; Kamu İdaresi troleybüs mal alımının talep üzerine üretim gerektiren özel bir imalat olduğunu, altyapı ve troleybüslerin uyumlu çalışması ve tek bir yüklenici ile muhatap olmak için yapım işleri ve mal alımlarının birlikte ihale edildiğini, mal ve yapım işleri için aynı ihalede kısmi teklif alınmasının ihale mevzuatında yer almadığını, yapım işleri ile ilgili iş deneyim belgelerinin istenmesi durumunda troleybüs imalatçılarının ihaleye giremeyeceğini belirtmiştir. Öncelikle İdarenin tek bir yüklenici ile muhatap olmak için bu yöntemi seçmesinin mevzuatta bir karşılığı bulunmamaktadır. Bulgumuzda mal ve yapım işleri için aynı ihalede kısmi teklif alınması gerektiği belirtilmemiş, mevzuatta farklı nitelikteki yapım işlerinin dahi ayrı ayrı yeterlilik koşullarına sahip olmasının zorunlu olduğu, dolayısıyla mal ve yapım işlerinin aynı yeterlilik kriteriyle ihale edilemeyeceği ifade edilmiştir. Yine Kamu İdaresi yapım işlerine ait iş deneyim belgesi istenmesi durumunda troleybüs imalatçılarının ihaleye katılamayacağını belirtmiştir. Bu açıklama abesle iştigaldir. Zira tam tersi bir durum oluşmuş ve mesleki yeterliliği olan yapı müteahitleri ihaleye girememiş ve yüklenici firma imalatları alt yüklenicilere devretmiştir. Farklı nitelikteki bu ihalelerde tip idari şartnamelerde düzenlenmeyen ve işin özelliğine göre düzenlenmesine gerek duyulan hususlar, ayrıca diğer hususlar bölümünde istenebilecekken bunun yapılmamasında kamu yararı ve hukuka uygunluk bulunmamaktadır.
MEVZUATTA BELİRTİLEN İŞ VE İŞLEMLERİN BAŞLATILMASI GEREKMEKTEDİR
Kamu İdaresi cevabında ayrıca, Malatya Büyükşehir Belediyesinin de troleybüs ihalesine mal alımı olarak çıktığını, ihale öncesinde hiçbir kuruluştan şartnamelere ilişkin bilgi alınmadığını, Kamu İdaresinin hiçbir şekilde zeyilname yayınlamadığını, toplu taşıma sistemlerinde kullanılacak sistemin bir bütün olduğunu ve ayrı ayrı alım yapıldığı takdirde sistemin çalışmama ihtimali olduğunu, bazı kalemlerin ihale fiyatının yaklaşık maliyete göre yüksek olmasının mevzuatta bir aykırılığı olmadığını bunun birim fiyatlı işlerde sıklıkla rastlanılan bir durum olduğunu belirtmektedir. Kamu İdaresinin sistemin bir bütün olduğuna ilişkin görüşüne katılmakla birlikte, her türlü teknik hesaplamaları yapılarak detayları belirlenen yapım işlerinin, mesleki yeterliliğe sahip başka uygulayıcılarca yapılmasında hiçbir engel bulunmamaktadır. Dolayısıyla sistemin bir bütün olduğu ve tek bir yükleniciye yaptırılması gerektiği iddiası kabul görmeyecektir. Kaldı ki, bu yüklenici firma da otobüs üretimi ve yedek parça hariç diğer iş kalemlerini altyüklenici sözleşmeleriyle başka firmalara yaptırmıştır. Ayrıca teknik şartname danışmanlık firmasına hazırlattırıldığından “hiç bir kuruluştan bilgi alınmadığı”, EKAP sistemi üzerinden 31.03.2017 tarihinde bir zeyilname yayınlandığından “hiçbir şekilde zeyilname yayınlanmadığı” savunmaları da yerinde görülmemiştir. Birim fiyatlı işlerde bazı kalemlerin ihale fiyatından yüksek çıkması tabi ki ihale mevzuatına aykırı değildir. Ancak bulgumuzda yapılan tespitler bir bütün olarak değerlendirildiğinde, ihale fiyatının yaklaşık maliyetten yüksek olmasına, Kamu İdaresinin ihale öncesi ve ihale sürecindeki mevzuata aykırı uygulamalarının neden olduğu anlaşılacaktır. Dolayısıyla bu ihalede işlerin tamamı için oluşan ihale fiyatının yaklaşık maliyetin altında kaldığı değerlendirmesi yerinde olmayacaktır. Sonuç olarak bulgumuzda ve sonuç kısmında ayrıntılarıyla açıklanan hususlarla ilişkin gereğinin yapılması için ilgili mevzuatta belirtilen iş ve işlemlerin başlatılması gerekmektedir. Kamu idaresinin gerçekleştirdiği diğer ihalelerde bulgu konusu edilen ve bunlara benzer hususların olup olmadığı müteakip denetim döneminde takip edilecektir.”
İlk yorum yapan olun