Uykuda solunum durması diye bilinen uyku apnesi hastalığı (sleep apnea) insan sağlığını ciddi şekilde etkilemektedir. Bu hastalık, uyku esnasında solunumun durmasına ve kişinin nefes alamamasına neden olur. Uykudayken geçici boğulmalar yaşayan kişi aniden uyanabilir. Eğer uyanmazsa veya uyku derinliği azalıp tekrar eskisi gibi nefes alabilir hale gelmezse ölümle dahi sonuçlanabilir.
Sıkça uyanma veya derin uyku safhasına geçememe gibi nedenlerle verimli bir uyku mümkün olmaz ve günlük yaşamda da bunun etkileri hissedilir. Düzensiz uyku, günü yorgun, halsiz ve gergin geçirmeye sebebiyet verebilir. Bunlar, uyku apnesinin en önemli belirtilerindendir. Bu hastalık çözümsüz değildir. Eğer belirtiler varsa öncelikle hekime başvurmak ve hekim uygun görüyorsa uyku testine girmek gerekir.
Uyku apnesi hastalığının tespit edilebilmesi için uyku esnasında birçok parametrenin ölçüldüğü bir test yapılır. Bu teste polisomnografi (PSG) denir. Test sonrasında bir rapor hazırlanır. Hastalığın tanı ve tedavisi için bu rapordaki değerler çok önemlidir. Özellikle apne hipopne indeksi (AHI) tanı için en önemli parametrelerden biridir. AHI değeri, hekimlerin düzenlediği uyku apnesi raporlarında yer aldığı gibi hastaların tedavi için kullandıkları solunum cihazlarının raporlarında da güncel olarak yer alır.
Günümüzde kişiler ilk etapta hastalığı anlamakta zorluk çekerler. Başka rahatsızlıklarla karıştırma ihtimali yüksektir. Uyku apnesinin birçok belirtisi bulunur. Bunlardan en etkili olanları şunlardır:
- Horlama
- Uykudan sıkça uyanma
- Bir önceki gün yaptıklarını unutma
- Yorgun uyanma
- Gün içinde uykulu olma
- Gerginlik
Bu belirtiler çoğu zaman günlük hayatın içindeki şeyler olduğu için kişiye anormal gelmez. Gelip geçici diye düşünülür. Bu nedenle kişinin hasta olduğunu fark etmesi kolay olmaz.
Uyku apnesi bir sendrom hastalığıdır. Sendrom hastalıkları birbirleriyle alakalı veya alakasız birkaç rahatsızlığın bir arada görülmesiyle oluşur. Belirtiler varsa en kısa sürede bir hekime başvurulmalıdır. Yaşanan sorunların farklı hastalıklara da neden olabileceği unutulmamalıdır. Uyku apnesi tanısı için öncelikle hastanın durumu doktor tarafından gözlemlenir. Sonrasında gerekiyorsa uyku testi (polisomnografi) yapılır. Uyku esnasında yapılabilen bu testle hastanın solunumsal sıkıntıları tespit edilebilir. En az 4 saatlik bir ölçüm gerekir.
Çıkan sonuçlar doğrultusunda apne ve hipopne sayıları belirlenir. Apne solunum durması, hipopne ise solunum yavaşlamasıdır. Kişinin 1 saat içerisinde beşten fazla kez solunumu durmuş veya yavaşlamış ise bu kişiye uyku apnesi tanısı konulabilir. Tanı koymada yardımcı olan en önemli parametre apne hipopne indeksidir, kısaca AHI diye belirtilir.
Polisomnografi sonucunda hastayla ilgili birçok parametre ortaya çıkar. Apne hipopne indeksi (AHI) de bu parametrelerden biridir. Uyku testinden sonra düzenlenen raporlarda diğer parametrelerle birlikte bulunur. Hastalığın ve şiddetinin belirlenmesinde kullanılan en önemli değerdir. Apne ve hipopne sayılarının toplamının, kişinin uyku saatine bölünmesi ile AHI değeri elde edilir. Böylece 1 saatteki AHI ortaya çıkar. Örneğin, teste giren kişi 6 saat uyumuş olsun ve uyku esnasında apne ve hipopne sayılarının toplamı da 450 olsun, 450/6 şeklinde hesaplama yapılırsa AHI değeri 75 olur. Böylelikle, kişide hangi seviyede uyku apnesi olduğu tespit edilebilir ve uygun tedaviye başlanabilir.
Yetişkinler için AHI değerleri şu şekilde kategorize edilebilir:
- Normal: AHI < 5
- Hafif derecede uyku apnesi: 5 ≤ AHI < 15
- Orta derecede uyku apnesi: 15 ≤ AHI < 30
- Ağır derecede uyku apnesi: AHI ≥ 30
Uyku apnesi tedavisi için hekim önerisiyle CPAP, OTOCPAP, BPAP, BPAP ST, BPAP ST AVAPS, OTOBPAP ve ASV gibi solunum cihazları kullanılabilir. Bu cihazlardan alınan raporlarda da güncel AHI değeri görülebilir.
Uyku Apnesi Hastalığının Çeşitleri Nelerdir?
Uyku apnesi çeşitleri olan bir hastalıktır. Her çeşit farklı sebeplerle ortaya çıkar. Basit horlama rahatsızlığı ve üst solunum yolu direnç sendromu uyku apnesinin çeşitlerinden olmasa da bu rahatsızlıkların ilerlemesiyle uyku apnesi oluşabilir. Uyku apnesinin çeşitleri OSAS, CSAS ve MSAS olarak belirtilebilir.
- OSAS = Obstructive sleep apnea syndrome = Tıkayıcı uyku apnesi sendromu
- CSAS = Central sleep apnea syndrome = Merkezi uyku apnesi sendromu
- MSAS = Mixed sleep apnea syndrome = Bileşik uyku apnesi sendromu
Basit Horlama Rahatsızlığı
Sadece horlama bile bir rahatsızlıktır ve kalp krizi riskini arttırır. Uyku testlerinde, AHI 5’in altında ölçülüyorsa, uyku esnasındaki oksijen saturasyonu %90’ın üzerinde seyrediyorsa, solunum olağan şekilde devam ediyorsa, nefes alma esnasında yemek borusunda ölçülen basınç –10cmH2O seviyesinin altına düşmüyorsa ve sadece horlama söz konusuysa buna basit horlama rahatsızlığı denir.
Üst Solunum Yolu Direnç (Rezistans) Sendromu
Uyku testlerinde, AHI 5’in altında ölçülüyorsa, uyku esnasındaki oksijen saturasyonu %90’ın üzerinde seyrediyorsa ve nefes alma esnasında yemek borusunda ölçülen basınç –10cmH2O seviyesinin altına düşüyorsa üst solunum yolu direnç sendromundan bahsedilebilir. Buna, horlama da eşlik edebilir. Üst solunum yolu direnç sendromunda solunum normal seyrinde devam etmez. Kısıtlanmış gibidir.
Obstrüktif Uyku Apnesi Sendromu (OSAS)
Uyku testlerinde, AHI 5’in üzerinde ölçülüyorsa, uyku esnasındaki oksijen saturasyonu %90’ın altında seyrediyorsa ve en az 10 saniye süreyle solunum durması veya yavaşlaması söz konusuysa obstrüktif uyku apnesi sendromundan ya da diğer adıyla tıkayıcı uyku apnesi sendromundan bahsedilebilir. Nefes, üst solunum yollarından kaynaklı bir tıkanıklık nedeniyle kısıtlanmıştır. AHI ve oksijen saturasyonu parametrelerine bakarak hafif, orta ve ağır dereceli uyku apnesi hastalığı tespit edilebilir. Tıkayıcı uyku apnesinde vücuttaki kaslarda solunum eforu vardır ancak tıkanıklık nedeniyle solunum gerçekleşemez.
Merkezi Uyku Apnesi Sendromu (CSAS)
Merkezi uyku apnesi sendromu (central sleep apnea syndrome) tıkayıcı uyku apnesi sendromuna göre çok daha nadir görülür. Apne vakalarının yaklaşık %2’sini teşkil eder. Solunumu kontrol eden ve beyinden çıkan sinyallerin kaslara yeteri kadar ulaşamaması nedeniyle ortaya çıkar. Böylece solunum azalır veya tamamen durur. Merkezi uyku apnesi olan hastalar tıkayıcı uyku apnesi hastalarına göre daha sık uyanır ve uyanmalarını daha çok hatırlarlar. Merkezi uyku apnesinde vücuttaki kaslarda solunum eforu olmaz.
Bileşik Uyku Apnesi Sendromu (MSAS)
Bileşik uyku apnesi sendromu (mixed sleep apnea syndrome) olan hastalarda tıkayıcı ve merkezi uyku apnesi bir arada görülür. Apne vakalarının yaklaşık %18’ini teşkil eder. Öncelikle tıkayıcı uyku apnesi belirtileri görülür. Bu apne tedavi edilince merkezi apne bulguları ortaya çıkar. Bileşik uyku apnesi sendromu uyku testi esnasında da tespit edilebilir.
İlk yorum yapan olun