Türk edebiyatında önemli iz bırakan Türk roman ve hikâye yazarı Yaşar Kemal’in ölüm yıldönümünde hayatı araştırılmaya başlandı. Yaşar Kemal gerek hayatı gerekse de edebi kişiliği ile ön plana çıkmayı başarmış olan yazarlarımızdan bir tanesidir. Peki, Yaşar Kemal kimdir, nereli? Yaşar Kemal ne zaman öldü? Yaşar Kemal’in eserleri nelerdir?
Kemal Sadık Gökçeli veya bilinen adıyla Yaşar Kemal (Doğum tarihi 6 Ekim 1923, Hemite, Osmaniye – Ölüm tarihi 28 Şubat 2015, İstanbul), Kürt asıllı Türk roman ve hikâye yazarı ve aktivisttir. En ünlü eseri, yaklaşık 32 yılda tamamladığı “İnce Memed” roman serisidir.
Yaşar Kemal 1939’da, henüz 16 yaşındayken, “Seyhan” adlı ilk şiirini Görüşler adlı dergide yayımladı. Ortaokuldan ayrıldıktan sonra folklor derlemelerine başladı ve 1940-1941 yılları arasında Çukurova ve Toroslardan derlediği ağıtları içeren ilk kitabı olan “Ağıtlar”, 1943’te Adana Halkevi tarafından basıldı. Kayseri’de askerliğini yaparken, ilk hikâyesi olan “Pis Hikâye”yi (1946) yirmi üç yaşındayken yazdı. 1948 yılında “Bebek” hikâyesinin ardından “Dükkâncı”yı yazdı. 1940’larda Adana’da çıkan Çığ dergisi çevresinde Pertev Naili Boratav, Nurullah Ataç, Güzin Dino gibi ünlü isimlerle tanıştı. Özellikle, ressam olan Abidin Dino’nun ağabeyi Arif Dino ile kurduğu yakınlık, onun düşün ve yazın dünyasının gelişimini önemli ölçüde etkiledi. Kemal Sadık Gökçeli adı ile çeşitli yayınlarda yazarken, Yaşar Kemal adını ilk olarak Cumhuriyet gazetesine girince kullandı ve 1951-1963 arasında bu gazetede fıkra ve röportaj yazarı olarak çalıştı. Bu dönemde Anadolu insanının iktisadi ve toplumsal sorunlarını dile getirdiği dizi röportajları ile tanınmaya başladı. 1952’de yayımlanan ilk öykü kitabı olan “Sarı Sıcak”ta da yer alan “Bebek” öyküsü burada tefrika edildi. 1947’de, kendisini büyük üne kavuşturacak olan “İnce Memed” romanının ilk cildini yazdı, fakat yarım bıraktı. Eseri 1953-1954’te ancak bitirdi ve 1955’te yayımladı. Roman, ağalara karşı Çukurova’nın yoksul halkına arka çıkan İnce Memed adlı karakterin halkı için savaşmasını konu almaktadır. Dört ciltten oluşan seri, otuz iki yılda tamamlandı.
Yaşar Kemal pek çok yapıtında Anadolu’nun efsane ve masallarından yararlandı. PEN Yazarlar Derneği üyesiydi. Hayatı boyunca toplam 38 ödül aldı. Nobel Edebiyat Ödülü’ne Türkiye’den aday gösterilen ilk yazar oldu.[15] 1952-2001 yılları arasında Thilda Serrero ile evli kaldı, eşinin 2001’deki ölümünün ardından 2002 yılında Ayşe Semiha Baban ile ikinci evliliğini yaptı.
28 Şubat 2015 tarihinde, 91 yaşındayken, organ yetmezliği sebebiyle yoğun bakımda olduğu hastanede öldü. Cenazesi, 2 Mart 2015 tarihinde düzenlenen törenin ardından Zincirlikuyu Mezarlığı’na defnedildi.
Kürt kökenli olan Yaşar Kemal; 1990’lı yılların ortasında, PKK ve Türk güvenlik güçleri arasında yaşanan silahlı çatışmaları eleştirdi. Çeşitli makalelerinde “Kürt Sorunu” hakkında kişisel görüşlerini yazdı. Türkiye Cumhuriyeti Devleti’nin azınlıklara, özellikle de Kürtlere karşı ırkçı tavırlar içerisinde bulunduğunu belirten Yaşar Kemal, yazdığı yazılar nedeniyle Türk mahkemelerince çeşitli cezalar aldı. Kürt aktivistleri desteklediği için “ayrılıkçı propaganda” suçlaması ile yargılandı. Ayrıca Yaşar Kemal’in, Atatürk’ün 1930’lardaki dil reformlarından sonra Türkçenin edebi bir dil olarak düşüşe geçmesinden sonraki ilk yıllarda Türk edebiyatına önemli katkılarda bulunduğu söylenilir.
İnce Memed I, Ağrıdağı Efsanesi, İnce Memed II, Kuşlar da Gitti, İnce Memed III eserleri yazarın en çok satan kitaplarıdır.[24] D&R’ın yüz kırk altı mağazası ve internet satışları baz alınarak belirlenen verilere göre, yazarın ölümünden sonraki hafta kitap satışları %417 arttı. İnce Memed eseri, Hürriyet gazetesi tarafından 2017’de oluşturulan yüz kişilik jüri tarafından belirlenen “Türk Edebiyatının Gelmiş Geçmiş En İyi 100 Romanı” listesinde 1 numara seçildi.
YAŞAR KEMAL EDEBİ KİŞİLİĞİ
Eğitimini düzenli bir biçimde tamamlama imkânı bulamayan Yaşar Kemal, hayat okulunda kendi kendini yetiştirmiş biridir. Daha çok küçük yaşta doğaya, insanlara ve topluma karşı ruhunda uyanan ilgi, eserlerinin temelini oluşturdu. İçinde yetiştiği Çukurova’da saf, el değmemiş doğayı, karıncadan kartala kadar tüm canlıları gözlemledi ve inceledi.
Yaşar Kemal, doğayla, bitkiler ve hayvanlarla iç içe yetişti. Eserlerindeki bitki adlarının tercüme edilen dilde bulunamıyor olması, eserlerini yabancı dillere çevirenlerin en çok yakındıkları konuların başında gelmektedir. Halk kültürü açısından çok zengin bir bölge olan Çukurova’da büyüyen sanatçı için, folklor vazgeçilmezdir. Folkloru kendisinin köken kültürü saymaktadır. Sadece Çukurova’yı değil, Anadolu’nun birçok bölgesini de sonradan değişik vesilelerle dolaşan Yaşar Kemal’in en büyük merakı yine buraların folkloru olmuştur.
Halkın içinde yer alıyor, onları çok iyi tanıyor olması, sanatını en iyi şekillendiren unsurların başında gelir.
1942-1944 yıllan arasında Ramazanoğlu Kütüphanesinde çalışırken okuduğu yüzlerce klasik eser sanatını oluşturan diğer bir unsurdur. Seçilmiş eserleri okumasında Arif, Abidin ve Güzin Dino’ların yardımları olur. Hatta Güzin Dino, yazara okuması gereken kitapları gösteren ve Fransız klasiklerinden oluşan bir liste verir. Üzerinde derin etkiler bırakmış biri de, gözleri görmeyen ve hayatı halk arasında efsaneleşmiş bir dengbej olan Abdale Zeynikî’dir. Adana’da 1940’lı yıllardaki mevcut kültür çevreleri ve aydınları da sanatının oluşmasında önemli unsurlardandır.
YAŞAR KEMAL NE ZAMAN, NEDEN ÖLDÜ?
Yaşar Kemal, 28 Şubat 2015 tarihinde, 91 yaşındayken, organ yetmezliği sebebiyle yoğun bakımda olduğu hastanede öldü. Cenazesi, 2 Mart 2015 tarihinde düzenlenen törenin ardından Zincirlikuyu Mezarlığı’na defnedildi.
YAŞAR KEMAL ESERLERİ
YAŞAR KEMAL RÖPORTAJLARI:
- Yanan Ormanlarda Elli Gün
- Çukurova Yana Yana
- Peri Bacaları
- Bunların hepsini Bu Diyar Baştan Başa
- Allahın Askerleri
- Röportaj Yazarlığında
- Çocuklar İnsandır
YAŞAR KEMAL HİKAYELERİ:
- Pis Hikaye
- Bebek, Dükkancı
- Memet ile Memet
- Sarı Sıcak
YAŞAR KEMAL ROMANLARI:
- İnce Memed
- Teneke
- Höyükteki Nar Ağacı
- Ortadirek/Dağın Öte Yüzü 1
- Yer Demir Gök Bakır/Dağın Öte Yüzü 2
- Ölmez Otu/Dağm öte Yüzü 3
- Demirciler Çarşısı Cinayeti
- Yusufçuk Yusuf
- Yılanı Öldürseler
- Al Gözüm Seyreyle Salih
- Kuşlar da Gitti
- Deniz Küstü
- Yağmurcuk Kuşu
- Kale Kapısı
- Kanın Sesi
- Fırat Suyu Kan Akıyor Baksana
- Karıncanın Su İçtiği (2002)
- Çıplak Deniz Çıplak Ada / Bir Ada Hikayesi
- Tek Kanatlı Bir Kuş
YAŞAR KEMAL DENEMELERİ:
- Ağıtlar
- Taş Çatlasa
- Baldaki Tuz
- Gökyüzü Mavi Kaldı
- Ağacın Çürüğü
- Sarı Defterdekiler
- Ustadır Arı
- Zulmün Artsın
YAŞAR KEMAL ÇEVİRİLERİ:
- Ayışığı Kuyumcuları