Satranç, gerek çocuklar gerekse yetişkinler için önemli bir strateji oyunudur. Çok eski zamanlara dayanan satranç; kuralları, farklı taktikleri ve açılışları ile dikkat çekici bir oyun olma özelliği taşır.
Satrancın Tarihçesi
Satrancın günümüzden 4000 yıl önce, Mısır’da ortaya çıktığına dair somut kanıtlar bulunur. Bunun dışında Mezopotamya’da, Çin’de ve Anadolu’da da oynandığına dair arkeolojik buluntular mevcuttur. Ancak satranç oyununun bugünkü adını alması M.S. 3. ve 4. yüzyıllara dayanır. Satranca dair ilk yazılı belgelere ise Hindistan’da rastlanmıştır. Hindistan’da o dönemde oynanan çaturanga isimli oyun, satrancın atası kabul edilir. Satranç Hindistan’dan İran’a, Arabistan’a, Endülüsler sayesinde İspanya’dan Avrupa’ya kadar yayılır. Arap ve Avrupa el yazması kaynaklar haricinde ilk satranç kitabı ise 1497 yılında İspanya’da basılmıştır.
İspanya’da oyunun yeni kuralları ile basılan kitapla birlikte satranç; İtalya, Fransa, ABD ve Rusya’da da büyük bir hızla yaygınlaştı. 19. yüzyılda Anderssen, Morphy, Rubinstein ve Steinitz gibi satranç ustaları isimlerini duyurmaya başladı. 1886 yılında o zamanlara ait en güçlü iki satranç oyuncusu arasında ilk defa dünya satranç şampiyonluk karşılaşması yapıldı. Steinitz ve Zukertort’un karşılaşması sonucunda ilk resmi dünya satranç şampiyonu Wilhelm Steinitz oldu. Satrançta sistematik oynama kavramının da öncüsü olan Steinitz’in ortaya attığı teoriye göre başlangıç noktası, satrançta konumun özelliklerine uygun bir plan doğrultusunda oynamak şeklindedir. Konumun özelliklerine dair çalışmalar ise modern satrancın temellerini oluşturmuştur.
Oyunun Temel Kuralları
8×8 toplam 64 kareden oluşan bir zemin (tahta) üzerinde oynanır. 32 beyaz ve 32 siyah kare mevcuttur. Her iki oyuncuda da, değişik hareket etme yeteneklerine sahip toplam 16 taş bulunmaktadır. İki oyuncunun sırayla kendi taşlarını hareket ettirmesi ile oynanır. Oyunun amacı rakibin taşlarının hepsini yok etmek değil, rakibin Şah’ını ele geçirmektir. Buna ‘Mat etmek’ denir.
Satranç oyununda değişik taşların bulunması oyunu daha zenginleştirmekte, oyunu hem daha zevkli hem de daha zor kılmaktadır. Şimdi kısaca satranç taşlarını tanıyalım
Satranç oyununda, 6 değişik özelliğe sahip taş bulunmaktadır. Bunlar;
- Piyon
- At
- Kale
- Fil
- Vezir
- Şah
Piyon
Her oyuncuda 8 adet piyon bulunur. En az değere sahip taştır. Yalnızca ileriye doğru hareket edebilir ve çaprazında bulunan taşları yok edebilir (yiyebilir). Başlangıçta isterse iki kare de ilerleyebilen piyon daha sonra her seferinde sadece tek kare ilerleyebilir.
At
Her oyuncu da iki adet bulunur. İki ileri bir yana hareketi ile ‘L’ şeklinde ilerleyen ve doğrusal hareket etmeyen bir taştır. Diğer taşların üstünden geçme yeteneğine sahiptir.
Fil
Her oyuncuda iki adet bulunur. Her yöne çapraz hareket eder
Kale
Her oyuncuda iki adet bulunur. Dikey ve yatay olarak hareket edebilme yeteneğine sahiptir.
Vezir
Her oyuncuda bir adet bulunur. Dikey, yatay ya da çapraz her yöne hareket edebilme yeteneğine sahiptir. En güçlü taştır. Hem kale hem de filin yeteneğine sahiptir.
Şah
Her oyuncuda bir adet şah bulunur. Şah, dikey, yatay ya da çapraz her yöne sadece bir kare hareket edebilir. Oyunun amacı kendi şahımızı koruyarak rakibin şahını ele geçirmektir. Bu nedenle en önemli taştır.
Satranç Nasıl Oynanır?
Oyuna başlamadan önce satranç tahtası sah alt köşe beyaz olacak şekilde yerleştirilir. Ardından taşlar satranç kuralları doğrultusunda satranç tahtasının ilk iki yatayına yerleştirilir. İlk yatayda iki köşeye de kale konur, sonra kalelerin yanlarına sırasıyla at ve filler yerleştirilir. Ardından vezir kendi rengindeki kareye konacak şekilde (Siyah vezir siyah karede ve beyaz vezir beyaz karede bulunur) vezir ve şah yerleştirilir. İkinci yataya 8 adet piyon yerleştirilir.
Taşların yerleştirilmesi bittikten sonra beyaz taşlara sahip oyuncu oynamaya başlar. Oyuncular sırayla oynarlar. Buna ’hamle yapmak’ denir. Oyun, rakibin şahın ele geçirilmesi ya da satranç kuralları içerisinde oyunun bitmesini gerektiren sonuçlardan birine ulaşılıncaya kadar devam eder.
Satranç öğrenilmesi çok kolay olmakla birlikte sunduğu çok fazla olasılık nedeniyle yaratıcılık, hesaplama ve planlama yeteneğinin en üst seviyede kullanılmasına imkan sağlayan bir oyundur.
Yapılan ilk hamleler sonucunda, tahtada belirli bir plan dahilinde taşların yerleştirilmesine açılış denir. Satranç oyununda 500 değişik açılış olması ve her birinin birçok değişik devam yolunun bulunması oyunun ne kadar derinliğinin bulunduğunu göstermektedir.
Klasik açılışlardan bazıları şöyledir;
- Vezir gambiti açılışı,
- Sicilya savunması,
- Fransız savunması,
- Ruy Lopez açılışı,
- Slav savunması.
İlk yorum yapan olun