Tarihte Bugün: İnsanlı Ay Yolculuklarında Bir Adım Daha; Apollo 14 Fırlatıldı

31 Ocak, Miladi takvime göre yılın 31. günüdür. Yıl sonuna kadar kalan 334 gün vardır (artık yıllarda 335).

Demiryolu

• 31 Ocak 1927 Ankara İstasyon Oteli ve Lokanta Pastanesi açıldı.
• 31 Ocak 2009 Şişhane ve Atatürk Oto Sanayi uzantıları hizmet vermeye başladı.

Olaylar

• 1729 – Türkiye’de ilk kitap, Mehmet Bin Mustafa’nın (Vanlı) kaleme aldığı Sıhahı Cevheri (Vankulu) adlı sözlük basıldı. İbrahim Müteferrika, ilk Türk matbaasını İstanbul’da Sultanselim’deki konağında kurmuştu.
• 1747 – İlk zührevi hastalıklar kliniği, Londra’da açıldı.
• 1790 – Osmanlı-Prusya ittifakı.
• 1865 – ABD Temsilciler Meclisi, köleliği yasaklayan yasayı onayladı.
• 1876 – ABD’de ülkedeki tüm Kızılderililer, Kızılderili rezervasyonu olarak adlandırılan, kendilerine ayrılmış özel bölgelerde yaşamaya zorlandılar.
• 1915 – I. Dünya Savaşı: Almanya, Ruslara karşı zehirli gaz kullandı.
• 1927 – Müttefiklerin Almanya üzerindeki denetimi sona erdi; bundan sonra Almanya’nın yeniden silahlanmasını Milletler Cemiyeti denetleyecek.
• 1928 – Türk Eğitim Derneği (TED) Ankara’da kuruldu.
• 1928 – Sovyetler Birliği’nde 30 muhalefet lideri Almatı’ya sürgüne gönderildi. Sürgüne gidenler arasında Lev Troçki de vardı.
• 1930 – Seloteyp, 3M şirketi tarafından pazara sürüldü.
• 1931 – Gümrük ve Tekel Bakanlığı kuruldu.
• 1931 – Kültür magazin dergisi, Resimli Ay kapandı.
• 1931 – Yarın gazetesi Başyazarı Arif Oruç ve Sorumlu Müdürü İzmit’te birer yıldan fazla hapse mahkûm oldular.
• 1934 – Nâzım Hikmet, Nail Vahtedi, Tosun Ömer ve Yonga Ömer beş yıl hapis cezasına mahkûm edildi.
• 1938 – Atatürk, Gemlik’te sun’i ipek fabrikasını açtı.
• 1942 – Öğrencilere sigara içme ve nişan yüzüğü takma yasağı getirildi.
• 1943 – Stalingrad Muharebesi’nde Nazi Almanyası’nın 6. Ordu Komutanı Generalfeldmarschall Friedrich Paulus, Sovyet Birlikleri’ne teslim oldu.
• 1946 – SSCB’den esinlenen yeni Yugoslavya Anayasasına göre ülke, altı cumhuriyetten oluşuyor: Bosna-Hersek, Hırvatistan, Makedonya, Karadağ, Sırbistan ve Slovenya.
• 1950 – Amerika Birleşik Devletleri Başkanı Harry S. Truman, hidrojen bombası geliştirme programı yürüttüklerini açıkladı.
• 1952 – Yunanistan Dış İşleri Bakanı Sofoklis Venizelos’un Türkiye’ye yaptığı resmî gezi sırasında, Türk-Elen Dostluk Derneği’nin kurulması kararlaştırıldı.
• 1953 – Kuzey Denizi taşkınlarında sadece Hollanda’da 1800’den fazla kişi öldü.
• 1956 – “Nesebi sahih olmayan çocukların tescili” hakkındaki kanun Meclis’te kabul edildi.
• 1956 – Guy Mollet, Fransa Başbakanı oldu.
• 1958 – İlk başarılı Amerika Birleşik Devletleri uydusu Explorer 1, Dünya çevresindeki yörüngesine oturdu.
• 1961 – İsrail Başbakanı David Ben Gurion istifa etti.
• 1961 – Ahmet Emin Yalman, Vatan gazetesinden ayrıldı.
• 1964 – 15 Ocak günü Kıbrıs sorununu görüşmek üzere toplanan III. Londra Konferansı, 19 günlük çalışmanın ardından bir sonuç alınamadan dağıldı.
• 1965 – Sağlık Bakanlığı bir açıklama yaptı; Türkiye’de ortalama insan ömrü 33 yıl.
• 1966 – Paşabahçe Şişe ve Cam Fabrikası’nda 2400 işçi greve başladı.
• 1968 – Vietkong büyük bir saldırıya geçti; Saygon’daki Amerikalı Elçiliği 6 saat işgal edildi.
• 1968 – TRT Ankara Televizyonu, deneme yayınına başladı.
• 1971 – İnsanlı ay yolculuklarında bir adım daha; Apollo 14 fırlatıldı. Görevli astronotlar: Alan Shepard, Edgar Mitchell ve Stuart Roosa.
• 1973 – Çetin Altan’ın 4,5 yıl hapsi istendi; karikatürist Turhan Selçuk’u döven 3 polis hapse mahkûm edildi.
• 1973 – Devlet Güvenlik Mahkemeleri’nin kurulmasına ilişkin kanun kabul edildi.
• 1974 – Seyfi Demirsoy’un ölümüyle boşalan Türk-İş Genel Başkanlığına Halil Tunç seçildi.
• 1976 – İlerici Kadınlar Derneği (İKD), Ankara’da “Evlat acısına son” mitingi düzenledi. Mitinge 5 bin kişi katıldı.
• 1978 – Zonguldak’ta ikramiyesi ödenmeyen 20 bin maden işçisi direnişe geçti.
• 1980 – Tariş olayları: Tariş’te direniş bitti, işçiler işbaşı yaptılar. 22 Ocak’ta güvenlik güçleri arama yapma gerekçesiyle Tariş işletmelerine girmek istemiş, 600 işçi gözaltına alınmıştı.
• 1985 – Başbakan Turgut Özal, Gökova’da termik santral kurulacağını açıkladı.
• 1986 – İşkence konusunda itiraflarda bulunan polis memuru Sedat Caner, Ankara Cumhuriyet Savcılığı’na teslim oldu.
• 1986 – Sosyaldemokrat Halkçı Parti (SHP) İçel Milletvekili Fikri Sağlar, Türkiye’de 5 yılda 800’den fazla insanın “kayıp” olduğunu söyledi.
• 1990 – Atatürkçü Düşünce Derneği ve Türk Hukuk Kurumu Başkanı Muammer Aksoy, 73 yaşında Ankara’da evinin önünde kurşunlanarak öldürüldü.
• 1990 – SSCB satranç şampiyonu Gary Kasparov, vatandaşı Anatoli Karpov’u yenerek dünya satranç şampiyonu oldu.
• 1990 – Moskova’da ilk McDonald’s açıldı.
• 1996 – Patlayıcı yüklü bir kamyon Kolombo’da (Sri Lanka) Merkez Bankasının kapılarına çarparak infilak etti: en az 86 kişi öldü, 1400 kişi yaralandı.
• 2000 – Alaska Havayollarına ait bir yolcu uçağı, Büyük Okyanus’a düştü: 88 kişi öldü.
• 2004 – TL’den 6 sıfır atılması ve Türkiye Devleti para biriminin Yeni Türk Lirası olmasını öngören yasa, Resmi Gazete’de yayımlandı.
• 2005 – Dünyaca ünlü pop yıldızı Michael Jackson hakkında, 13 yaşındaki bir çocuğa tacizde bulunduğu gerekçesiyle dava açıldı.
• 2005 – Afganistan’daki Türk birlikleri, Kabil’deki uluslararası hava alanının sorumluluğunu üstlendi.
• 2006 – Abdullah Öcalan’ın avukatlarından İrfan Dündar, müvekkilinin yeniden yargılanmaya ilişkin dilekçesini, bu konuda yetkili olan Ankara 11. Ağır Ceza Mahkemesine göndererek başvuruda bulunduğunu bildirdi.
• 2008 – İstanbul’un Zeytinburnu ilçesinde ruhsatsız bir binada maytapların yanarak doğalgaz kazanını patlatmasıyla oluşan olayda 23 kişi öldü, 120 kişi yaralandı.
• 2019 – Wrapped Bitcoin piyasaya sürüldü.
• 2020 – Birleşik Krallık Avrupa Birliği’nden ayrıldı.

Doğumlar

• 1543 – Tokugawa İeyasu, orta çağ Japonya’sının en önemli shōgunlarından (askeri hükümdar) biri (ö. 1616)
• 1620 – Georg Friedrich, Almanya ve Hollanda kökenli mareşal (ö. 1692)
• 1624 – Arnold Geulincx, Fransız Descartesçı düşünür (ö. 1669)
• 1763 – Jens Esmark, Danimarkalı-Norveçli mineraloji profesörü (ö. 1839)
• 1769 – André-Jacques Garnerin, Fransız havacı ve çerçevesiz paraşütün mucidi (ö. 1823)
• 1797 – Franz Schubert, Avusturyalı besteci (ö. 1828)
• 1799 – Rodolphe Töpffer, İsviçreli yazar, öğretmen, ressam, karikatürist ve çizgi romancı (ö. 1846)
• 1858 – André Antoine, Fransız oyuncu, film yönetmeni, yazar, eleştirmen (ö. 1943)
• 1865 – Henri Desgrange, Fransız bisiklet yarışçısı ve spor muhabiri (ö. 1940)
• 1868 – Theodore Richards, Amerikalı kimyacı (ö. 1928)
• 1869 – Henri Carton de Wiart, Belçika’nın 23’üncü Başbakanı (ö. 1951)
• 1869 – Wilhelm Heye, Alman asker (ö. 1947)
• 1881 – Irving Langmuir, Amerikalı Nobel Kimya ödülüne sahip kimyager (ö. 1957)
• 1884 – Mehmed Emin Resulzade, Azerbaycan Demokratik Cumhuriyetinin kurucusu (ö. 1955)
• 1884 – Theodor Heuss, Batı Almanya’nın ilk Cumhurbaşkanı (ö. 1963)
• 1892 – Eddie Cantor, Amerikalı şarkıcı, komedyen, dansçı ve oyuncu (ö. 1964)
• 1893 – Arkadiy Plastov, sosyalist gerçekçilik akımının öncülerinden olan Rus Sovyet ressam (ö. 1972)
• 1894 – Kurt Blome, Nazi bilim insanı (ö. 1969)
• 1896 – Sofya Yanovskaya, Sovyet matematikçi ve tarihçi (ö. 1966)
• 1907 – John O’Hara, Amerikalı yazar (ö. 1970)
• 1910 – Faruk Kenç, Türk film yönetmeni (ö. 2000)
• 1911 – Baba Vanga, Bulgar kadın kâhin (ö. 1996)
• 1918 – Kerim Korcan, Türk yazar (ö. 1990)
• 1923 – Norman Mailer, Amerikan romancı ve Pulitzer Ödülü sahibi (ö. 2007)
• 1923 – Adela Forestello, Arjantinli insan hakları aktivisti
• 1929 – Jean Simmons, İngiliz asıllı Amerikalı aktris ve seslendirme sanatçısı (ö. 2010)
• 1929 – Rudolf Mössbauer, Alman fizikçi ve Nobel Fizik Ödülü sahibi (ö. 2011)
• 1933 – Bernardo Provenzano, İtalyan suç ögrütü lideri (ö. 2016)
• 1934 – Muhammed Taki Misbah Yezdi, İranlı siyasetçi (ö. 2021)
• 1935 – Kenzaburo Oe, Japon romancı ve Nobel Edebiyat Ödülü sahibi
• 1936 – Can Bartu, Türk futbolcu (Fenerbahçeli efsanevi futbolcu) (ö. 2019)
• 1937 – Philip Glass, Amerikalı besteci
• 1937 – Suzanne Pleshette, Amerikalı aktris (ö. 2008)
• 1938 – Beatrix, Hollanda Kraliçesi
• 1942 – Derek Jarman, İngiliz sinema yönetmeni (ö. 1994)
• 1942 – Zeynep Kerman, Türk edebiyat araştırmacısı ve akademisyen
• 1945 – Temel Gürsu, Türk yönetmen, yapımcı, senarist, oyuncu ve seslendirme sanatçısı
• 1947 – Bernard Guignedoux, Fransız futbolcu ve teknik direktör (ö. 2021)
• 1951 – Selma Güneri, Türk sinema ve ses sanatçısı
• 1961 – Fatih Kısaparmak, Türk besteci ve yorumcu
• 1961 – Filiz Kerestecioğlu, Türk hukukçu ve siyasetçi
• 1961 – Latif Demirci, Türk karikatürist
• 1963 – Ergün Poyraz, Türk araştırmacı yazar
• 1964 – Jeff Hanneman, Amerikalı müzisyen ve Slayer grubunun gitaristi (ö. 2013)
• 1966 – Anne Berge, Norveçli kayakçı
• 1970 – Minnie Driver, İngiliz oyuncu ve şarkıcı
• 1971 – Patricia Velásquez, Venezuelalı aktris ve model
• 1973 – Amanda Lee Rogers, Avusturyalı eski aktris
• 1975 – Preity Zinta, Bollywood’un (Hint Sineması) oyuncularından biri
• 1977 – Kerry Washington, Amerikalı oyuncudur
• 1980 – James Adomian, İngiltere doğumlu Amerikalı oyuncudur
• 1981 – Justin Timberlake, Amerikalı pop şarkıcısı ve aktör
• 1982 – Salvatore Masiello, İtalyan futbolcu
• 1982 – Allan James McGregor, İskoç kaleci
• 1982 – Elena Paparizou, Yunan şarkıcı

Ölümler

• 1398 – Sukō, Japonya’da Nanboku-chō dönemi sırasında üçüncü Kuzey Talibi (d. 1334)
• 1435 – Xuande, Çin’in Ming Hanedanı’nın beşinci imparatoru (d. 1399)
• 1606 – Guy Fawkes, İngiliz isyancı asker (d. 1570)
• 1644 – Kemankeş Kara Mustafa Paşa, Osmanlı devlet adamı (d. ?)
• 1788 – Charles Edward Stuart, İngiltere, İskoçya, Fransa ve İrlanda tahtlarının ikinci jakobit talibi (d. 1720)
• 1828 – Aleksandros İpsilantis, Yunan komutan (d. 1792)
• 1854 – Silvio Pellico, İtalyan yurtsever, şair ve oyun yazarı (d. 1788)
• 1882 – James Spriggs Payne, Liberyalı siyasetçi (d. 1819)
• 1888 – Giovanni Bosco, İtalyan eğitimci, yazar ve Katolik rahip (d. 1815)
• 1914 – Recaizade Mahmud Ekrem, Türk edebiyatçı (d. 1847)
• 1915 – ‎Alan Lomax‎‎, Amerikalı tarihçi, yazar ve akademisyen‎ (d. 2002)
• 1945 – Eddie Slovik, Amerikalı er rütbesinde asker (II. Dünya Savaşı sırasında firardan dolayı idam edilen tek ABD askeri) (d. 1920)
• 1946 – İsmail Hakkı İzmirli, Türk felsefeci ve İslam felsefesi tarihçisi (d. 1869)
• 1954 – Edwin Armstrong, Amerikalı elektrik mühendisi ve mucit (d. 1890)
• 1956 – A. A. Milne, İngiliz yazar (d. 1882)
• 1969 – Stoyan Zagorçinov, Bulgar yazar (d. 1889)
• 1973 – Ragnar Anton Kittil Frisch, Norveçli ekonomist ve Nobel Ekonomi Ödülü sahibi (d. 1895)
• 1974 – Samuel Goldwyn, Amerikalı film yapımcısı (d. 1882)
• 1974 – Ekrem Cemilpaşa, Kürt siyaset adamı (d. 1891)
• 1982 – Melih Vassaf, Türk eleştirmen ve oyun yazarı (d. 1927)
• 1984 – Pembe Marmara, Kıbrıs Türk şair (d. 1925)
• 1990 – Muammer Aksoy, Türk hukukçu ve siyasetçi (d. 1917)
• 2005 – İsmail Hakkı Şen, Türk oyuncu (d. 1927)
• 2006 – Moira Shearer, İskoç oyuncu ve balerin (d. 1926)
• 2006 – George Koval, Amerikalı casus, bilim insanı ve kandidat (d. 1913)
• 2013 – Hasan Habibi, İranlı siyasetçi, avukat ve akademisyen (d. 1937)
• 2014 – Miklós Jancsó, Macar sinema yönetmenidir (d. 1921)
• 2015 – Tomás Bulat, Arjantinli ekonomist, gazeteci ve yazar (d. 1964)
• 2016 – Celal Aliyev, Azeri akademisyen, biyolog ve siyasetçi (d. 1928)
• 2016 – Ülkü Ülker, Türk oyuncu ve şarkıcı (d. 1950)
• 2016 – Terry Wogan, İrlandalı radyo ve televizyon sanatçısı (d. 1938)
• 2017 – Thomas Barlow, Amerikalı siyasetçidir (d. 1940)
• 2017 – John Wetton, İngiliz şarkıcı, müzisyen, basçı ve gitaristtir (d. 1949)
• 2017 – Tokitenkū Yoshiaki, Moğol sumo güreşçisidi (d. 1979)
• 2018 – Rasual Butler, Amerikalı basketbolcudur (d. 1979)
• 2018 – Erwin de Vries, Surinamlı ressam ve heykeltıraştır (d. 1929)
• 2018 – Ann Gillis, Amerikalı oyuncudur (d. 1927)
• 2018 – Leonid Kadenyuk, Bağımsız Ukrayna’nın ilk astronotu unvanına sahip test pilotu (d. 1951)
• 2018 – Olavi Mäenpää, Fin siyasetçi ve eski parti başkanıdır (d. 1950)
• 2019 – Candice Earley, Amerikalı oyuncudur (d. 1950)
• 2019 – A. Ernest Fitzgerald, Amerikalı mühendis ve yazar (d. 1926)
• 2019 – Kálmán Ihász, Macar eski millî futbolcudur (d. 1941)
• 2019 – Ron Joyce, Kanadalı milyarder iş insanı ve hayırseverdir (d. 1930)
• 2019 – Johnny Lion, Hollandalı şarkıcı, gazeteci ve oyuncu (d. 1941)
• 2019 – Pierre Nanterme, Fransız yönetici ve iş insanı (d. 1959)
• 2019 – Georges Sarre, Fransız siyasetçidir (d. 1935)
• 2020 – Mary Higgins Clark, Amerikalı hikâye yazarı ve romancı (d. 1927)
• 2020 – Halid Bişara, Mısırlı yönetici ve iş insanı (d. 1971)
• 2020 – Mirza Hazar, Azeri yazar, siyasi analist, spiker, radyocu, yayıncı (d. 1947)
• 2020 – Dalip Kaur Tiwana, Hint romancı, akademisyen ve kısa hikâye yazarı (d. 1935)
• 2021 – Zoila Águila Almeida, Kübalı devrimci ve siyasi hükümlüdür (d. 1939)
• 2021 – Douglas Bravo, Venezuelalı siyasetçi ve direnişçi örgüt lideridir (d. 1932)
• 2021 – Alejandro Gómez, İspanyol uzun mesafe koşucusu (d. 1967)
• 2021 – Andrej Hryc, Slovak aktör (d. 1949)
• 2021 – Tozama Mantashe, Güney Afrikalı siyasetçi (d. 1960)
• 2021 – Michel Murr, Lübnanlı iş insanı ve siyasetçi (d. 1932)
• 2021 – Yitzchok Scheiner, Amerika Birleşik Devletleri doğumlu İsrailli haham (d. 1922)
• 2021 – Meshulam Dovid Soloveitchik, Belarus doğumlu İsrailli Haredi hahamı ve rosh yeshivası (d. 1921)
• 2021 – Abraham J. Twerski, Amerika Birleşik Devletleri doğumlu Hasidik hahamı ve bilim insanı (d. 1930)
• 2022 – Ekkehardt Belle, Alman aktör (d. 1954)
• 2022 – Pierre Bellon, Fransız milyarder iş insanı (d. 1930)
• 2022 – Onésimo Cepeda Silva, Meksikalı Roma Katolik piskopos (d. 1937)

Tatiller ve özel günler

• Fırtına: Balık Fırtınası