Tarihte Bugün: Norveçli Roald Amundsen, Güney Kutbu’na Ulaştı

14 Aralık, Miladi takvime göre yılın 348. (artık yıllarda 349.) günüdür. Yıl sonuna kadar kalan gün sayısı 17.

Demiryolu

• 14 Aralık 1925 İsmet Paşa kabinesinde Nafia Vekili Süleyman Sırrı Bey Samsun ve Edirne demiryollarını incelemek için yaptığı seyahat sonrası zatürreden vefat etti. “Ülkeyi demir ağlarla örmek” sözünün sahibi olduğu söylenir.

Olaylar

• 557 – Konstantinopolis’te büyük bir deprem meydana geldi.
• 1819 – Alabama, ABD’nin 22. eyaleti oldu.
• 1900 – Bilim insanı Max Planck, kuantum teorisini Berlin Fizik Birliği’ne sundu.
• 1911 – Norveçli Roald Amundsen, Güney Kutbu’na ulaştı.
• 1927 – Çin’de Çan Kay-Şek Kuvvetleri, Kanton’daki komünist ayaklanmayı bastırdı.
• 1936 – İstanbul Üniversitesi İktisat Fakültesi kuruldu.
• 1939 – Sovyetler Birliği, Milletler Cemiyeti üyeliğinden çıkarıldı.
• 1954 – Kıbrıs sorunu Birleşmiş Milletler’de görüşüldü. Türk delegesi Selim Sarper, “Kıbrıs, Türk sahillerinden 40 mil ötededir. Yunanistan’a 600 mil mesafede olan bu ada Yunanistan’ın olamaz” dedi.
• 1955 – Arnavutluk, Avusturya, Bulgaristan, Kamboçya, Seylan (şimdiki Sri Lanka), Finlandiya, Macaristan, İrlanda, İtalya, Ürdün, Laos, Libya, Nepal, Portekiz, Romanya ve İspanya Birleşmiş Milletler’ne dahil edildiler.
• 1960 – Ekonomik İşbirliği ve Kalkınma Örgütü (OECD) kuruldu. 9 Ortak Pazar üyesi ile Avrupa Serbest Ticaret Birliği EFTA’ya üye 7 ülke, Amerika Birleşik Devletleri ve Kanada tarafından kuruldu. Türkiye de anlaşmayı imzaladı.
• 1960 – İstanbul Boğazı’nda Yunan World Harmony ve Yugoslav Peter Verovitz tankerleri çarpıştı. İskeledeki Tarsus yolcu gemisinin de yanmasına neden olan kazada 20 kişi öldü, tonlarca petrol denize döküldü.
• 1962 – NASA’nın Mariner-2 adlı uzay aracı, Venüs gezegeninin yakınından geçti. Mariner-2 dünyaya Venüs hakkında bilgi yolladı.
• 1977 – CHP’li Aytekin Kotil, İstanbul Belediye Başkanı oldu.
• 1977 – Tunç Okan’ın yönettiği “Otobüs” filmi gösterime girdi.
• 1981 – İsrail, Suriye kontrolündeki Golan Tepeleri’ni ilhak etti.
• 1983 – İstanbul Vaniköy’deki 100 yıllık Hasan Birinci Yalısı, çıkan yangında tamamen yandı.
• 1989 – Şili’de ilk demokratik seçimler yapıldı.
• 1990 – Polonyalı futbolcu Roman Kosecki, 2 milyon dolara Galatasaray’a transfer oldu; bu rakam Türkiye’de o güne kadar ödenen en yüksek transfer ücretiydi.
• 1994 – Demokrasi Partisi (DEP) avukatlarından Av. Faik Candan öldürülmüş olarak bulundu.
• 1994 – Aksiyon dergisi yayın hayatına başladı.
• 1995 – Savaşın tarafları Alia İzzetbegoviç (Bosna), Slobodan Milošević (Sırbistan), ve Franjo Tuđman (Hırvatistan) arasında Dayton Antlaşması, Dayton-Ohio’da (ABD) imzalandı. Eski Yugoslavya’da son üç yıldır süren savaş sona erdi.
• 1996 – Kamu Emekçileri Sendikaları Konfederasyonu’nun (KESK) Ankara’da düzenlediği “Demokratik devlet, halk için bütçe” mitingine 100.000 kişi katıldı.
• 1999 – Fransa’dan Türkiye’ye iadesi kararlaştırılan organize suç örgütü lideri Alaattin Çakıcı Türkiye’ye getirildi.
• 2000 – 18 cezaevinde, 865 tutuklu ve hükümlünün başlattığı ve 20 Kasım’da ölüm orucuna dönüştürülen açlık grevini sona erdirmek üzere harekete geçen ara bulucu heyet grevin sona ermesi için girişimlerde bulundu. Heyetin tutuklu temsilcileriyle yürüttüğü görüşmeler sonuç alınamadan sona erdi.
• 2002 – Irak’taki BM silah denetçileri şefi Hans Blix, Irak’tan geçmişte ve şu anda kimyasal, biyolojik ve balistik füze programlarıyla ilgili çalışan bilim adamlarının listesini istedi.
• 2002 – DYP 7. Olağan Büyük Kongresi’nde, Elazığ milletvekili Mehmet Ağar, Genel Başkan seçildi.
• 2012 – Sandy Hook İlkokulu saldırısı: 20 Yaşındaki Adam Lanza evinde annesini vurduktan sonra Sandy Hook İlkokuluna gidip 20 çocuk ile 6 yetişkini vurduktan sonra intihar etti.

Doğumlar

• 1009 – Go-Suzaku, Japonya’nın geleneksel veraset düzenine göre 69. imparatoru (ö. 1045)
• 1503 – Nostradamus, Fransız astrolog ve fizikçi (ö. 1566)
• 1546 – Tycho Brahe, Danimarkalı astrolog (ö. 1601)
• 1631 – Anne Conway, İngiliz filozof (ö. 1679)
• 1640 – Aphra Behn, İngiliz oyun yazarı, şair ve çevirmen (ö. 1689)
• 1853 – Errico Malatesta, İtalyan anarşist yazar (ö. 1932)
• 1864 – Frank Campeau, Amerikalı sinema oyuncusu (ö. 1943)
• 1870 – Karl Renner, Avusturya Devlet Başkanı (ö. 1950)
• 1883 – Morihei Ueshiba, Japon dövüş sanatı üstadı ve Aikidonun kurucusu (ö. 1969)
• 1887 – Xul Solar, Arjantinli ressam ve heykeltıraş (ö. 1963)
• 1895 – VI. George, Birleşik Krallık Hükümdarı (ö. 1952)
• 1895 – Paul Eluard, Fransız şair (ö. 1952)
• 1897 – Kurt Schuschnigg, Avusturyalı siyasetçi (ö. 1977)
• 1901 – Paulos, Yunanistan kralı (1947-1964) (ö. 1964)
• 1908 – Morey Amsterdam, Amerikalı oyuncu ve komedyen (ö. 1996)
• 1909 – Edward Lawrie Tatum, Amerikalı genetikçi ve Nobel Fizyoloji veya Tıp Ödülü sahibi (ö. 1975)
• 1911 – Spike Jones, Amerikalı şarkıcı (ö. 1965)
• 1911 – Hans von Ohain, jet motorunun mucitlerinden biri (ö. 1998)
• 1914 – Karl Carstens, 1979-1984 yılları arasında görev yapmış Batı Almanya cumhurbaşkanı (ö. 1992)
• 1914 – Sol Spiegelman, Amerikalı moleküler biyolog (ö. 1983)
• 1915 – Raşid Behbudov, Azeri oyuncu ve şarkıcı (ö. 1988)
• 1915 – Dan Dailey, Amerikalı dansçı ve oyuncu (ö. 1978)
• 1920 – Clark Terry, Amerikalı Swing, bebop döneminden gelen efsanevi trompetçisi (ö. 2015)
• 1922 – Nikolay Basov, Sovyet fizikçi ve eğitmen (ö. 2001)
• 1924 – Gohar Gasparyan, Ermeni-Mısırlı opera şarkıcısı (ö. 2007)
• 1924 – Raj Kapoor, Hint oyuncu ve yönetmen (ö. 1988)
• 1932 – Abbe Lane, Amerikalı şarkıcı ve oyuncu
• 1932 – Étienne Tshisekedi, Demokratik Kongolu siyasetçi (ö. 2017)
• 1934 – Shyam Benegal, Hint film yönetmeni
• 1935 – Lee Remick, Amerikalı aktris (ö. 1991)
• 1936 – José Cleonâncio da Fonseca, Brezilyalı siyasetçi ve iş insanı (ö. 2021)
• 1941 – Antoni Morell Mora, İspanyol asıllı Andorralı diplomat, hukukçu, bürokrat ve yazar (ö. 2020)
• 1946 – Jane Birkin, İngiliz şarkıcı, oyuncu ve yönetmen
• 1946 – Oral Çalışlar, Türk gazeteci ve köşe yazarı
• 1946 – Patty Duke, Amerikalı oyuncu ve yazar (ö. 2016)
• 1947 – Dilma Rousseff, Bulgar asıllı Brezilyalı ekonomist, siyasetçi ve Brezilya’nın ilk kadın Devlet Başkanı
• 1948 – Lester Bangs, Amerikalı müzik eleştirmeni, yazar ve müzisyen (ö. 1982)
• 1948 – Selda Bağcan, Türk müzisyen
• 1949 – Bill Buckner, Amerikalı profesyonel beyzbol oyuncusu (ö. 2019)
• 1949 – Cliff Williams, Avustralyalı hard rock grubu AC/DC’nin İngiliz basçısı
• 1951 – Nükhet Ruacan, Türk caz sanatçısı (ö. 2007)
• 1954 – Steve MacLean, Kanadalı astronot
• 1960 – Chris Waddle, İngiliz millî futbolcu ve teknik direktör
• 1966 – Helle Thorning-Schmidt, Danimarkalı kadın politikacı
• 1966 – Tim Skold, İsveçli müzisyen
• 1969 – Natascha McElhone, İngiliz oyuncu
• 1969 – Arthur Numan, Hollandalı millî futbolcu ve teknik direktör
• 1970 – Anna Maria Jopek, Polonyalı şarkıcı
• 1973 – Thuy Trang, Vietnam kökenli Amerikalı oyuncu
• 1976 – Santiago Ezquerro, İspanyol futbolcu
• 1978 – Zdeněk Pospěch, Çek millî futbolcu
• 1978 – Patty Schnyder, İsviçreli tenis oyuncusu
• 1979 – Jean-Alain Boumsong, Fransız milli defans oyuncusu
• 1979 – Michael Owen, İngiliz futbolcu
• 1980 – Didier Zokora, Fildişi Sahilli futbolcu
• 1982 – Steve Sidwell, İngiliz futbolcu
• 1983 – Stéphanie Frappart, Fransız futbol hakemi
• 1984 – Jackson Rathbone, Amerikalı oyuncu
• 1985 – Gaye Aksu, Türk şarkıcı
• 1985 – Jakub Błaszczykowski, Polonyalı futbolcu
• 1988 – Nicolas Batum, Fransız profesyonel basketbolcu
• 1988 – Vanessa Hudgens, Amerikalı şarkıcı ve oyuncu
• 1989 – Lee Jinki, Güney Koreli şarkıcı, sunucu ve oyuncu
• 1991 – Stefflon Don, İngiliz rapçi
• 1991 – Offset, Amerikalı rapçi ve söz yazarı
• 1992 – Ryo Miyaichi, Japon futbolcu
• 1993 – Antonio Giovinazzi, İtalyan Formula 1 pilotu

Ölümler

• 872 – II. Hadrianus, 14 Aralık 867 tarihinden 14 Aralık 872 tarihine kadar Papa (d. 792)
• 1293 – Halil, Türk sultanı (d. ?)
• 1476 – III. Vlad Kazıklı Voyvoda, Eflak Beyliği Prensi (d. 1431)
• 1542 – V. James, 9 Eylül 1513’ten ölümüne kadar İskoçya kralı (d. 1512)
• 1591 – Haçlı Yuhanna, İspanyol Karmelit rahibi, mistik (d. 1542)
• 1788 – III. Carlos, İspanya Kralı (d. 1716)
• 1788 – Carl Philipp Emanuel Bach, Alman besteci (d. 1714)
• 1799 – George Washington, ABD’nin kurucusu ve ilk başkanı (d. 1732)
• 1873 – Louis Agassiz, Amerikalı zoolog, glasiyolog ve jeolog (d. 1807)
• 1883 – Henri Martin, Fransız tarihçi ve siyasetçi (d. 1810)
• 1963 – Dinah Washington, Amerikalı blues ve caz şarkıcısı (d. 1924)
• 1978 – Edmundo Suárez, İspanyol futbolcu ve teknik direktör (d. 1916)
• 1980 – Semih Sezerli, Türk sinema oyuncusu (d. 1930)
• 1984 – Vicente Aleixandre, İspanyol yazar ve Nobel Edebiyat Ödülü sahibi (d. 1898)
• 1989 – Andrey Saharov, Rus fizikçi ve Nobel Barış Ödülü sahibi (d. 1921)
• 1990 – Friedrich Dürrenmatt, İsviçreli yazar, oyun yazarı ve ressam (d. 1921)
• 1993 – Myrna Loy, Amerikalı oyuncu (d. 1905)
• 1995 – Gülay Uğurata, Türk piyanist ve müzisyen (d. 1940)
• 1997 – Stubby Kaye, Amerikalı komedyen, oyuncu ve seslendirme sanatçısı (d. 1918)
• 2001 – W. G. Sebald, Alman yazar ve edebiyatçı (d. 1944)
• 2003 – İrfan Özbakır, Türk bestekâr ve udi (d. 1926)
• 2005 – Rodney William Whitaker (Trevanian müstear adlı), Amerikalı yazar (d. 1931)
• 2006 – Ahmet Ertegün, Türk söz yazarı ve iş insanı, Atlantic Records kurucusu (d. 1923)
• 2013 – Peter O’Toole, “Arabistanlı Lawrence” filmiyle üne kavuşan İrlandalı aktör (d. 1932)
• 2013 – Teoman Koman, Türk asker (d. 1936)
• 2015 – Sian Blake, İngiliz oyuncu (d. 1972)
• 2016 – Bernard Fox, Galli oyuncu ve dublaj sanatçısı (d. 1927)
• 2016 – Päivi Paunu, Fin şarkıcı (d. 1946)
• 2016 – Ahmed Ratib, Mısırlı aktör (d. 1949)
• 2017 – Bob Givens, Amerikalı animatör, karakter tasarımcısı ve çizgi film yapımcısı (d. 1918)
• 2017 – Tamio Ōki, Japon aktör, seslendirme sanatçısı ve öykü anlatıcısı (d. 1928)
• 2017 – Neeraj Vora, Hint film yapımcısı, yönetmen, senarist ve oyuncu (d. 1963)
• 2018 – Jean-Pierre Van Rossem, Belçikalı ekonomist, suç bilimi uzmanı, yazar ve siyasetçi (d. 1945)
• 2019 – Anna Karina, Danimarkalı oyuncu, senarist, şarkıcı ve yönetmen (d. 1940)
• 2019 – Bernard Lavalette, Fransız tiyatro, sinema ve dizi oyuncusu (d. 1926)
• 2019 – Panamarenko, Belçikalı heykeltıraş ve tasarımcı (d. 1940)
• 2020 – Gérard Houllier, Fransız eski futbolcu ve teknik direktör (d. 1947)
• 2020 – Piotr Machalica, Polonyalı aktör (d. 1955)
• 2020 – Paulo César dos Santos, Brezilyalı şarkıcı ve perküsyonist (d. 1952)
• 2020 – Hanna Stankówna, Polonyalı tiyatro, sinema ve dizi oyuncusu (d. 1938)
• 2020 – Erkut Taçkın, Türk müzisyen (d. 1942)
• 2020 – Huang Zongying, Çinli aktris ve yazar (d. 1925)
• 2021 – Riccardo Ehrman, İtalyan gazeteci (d. 1929)

Tatiller ve özel günler

• Dünya Maymunlar Günü