Devlet Mezarlığı, Türkiye Cumhuriyeti tarihinde iz bırakmış birçok önemli ismin ebedi istirahatgahı olarak biliniyor. Tören alanı, müze, heykel ve eşyaların bulunduğu bölümlerden oluşan mezarlık 1988 yılında hizmete açılmıştı. Peki, Devlet Mezarlığı nerede yer alıyor ve bu mezarlığa kimler defnedilebilir?
Devlet Mezarlığı Nedir? Devlet Mezarlığı’na Kimler Defnedilir?
Devlet Mezarlığı, Türkiye Cumhuriyeti cumhurbaşkanları ile Türk Kurtuluş Savaşı sırasında en az tümen komutanlığı yapmış ve 1988 yılında Genelkurmay Başkanlığının politik kriterlerine uyan (Örnek: Sakallı Nurettin Paşa politik kriterlere uygun bulunmamıştır.) 61 komutanın mezarlarının yer aldığı, 1988 yılında hizmete açılmış “anıt-park” niteliğindeki mezarlıktır. 12 Eylül Darbesi ile yönetime gelen Kenan Evren’in, “Anıtkabir’in mezarlık olmaması, cumhurbaşkanlarını ve Kurtuluş Savaşı’nda büyük yararlılıkları görülmüş ve Atatürk’ün yakın silah arkadaşı olan komutanları bir araya toplamak” düşüncesiyle Evren tarafından yaptırılmıştır. Ankara’da, Atatürk Orman Çiftliği arazisi içinde yer alır. 536.000 metrekarelik alanda yer alan ve 356.000 metrekaresi yeşil alan olan park, halka açıktır. Millî Savunma Bakanlığı tarafından yönetilir.
Türkiye’de, Devlet Mezarlığı’nın yaptırılması için 6 Kasım 1981 Tarihli ve 2549 Sayılı Kanun 11 Kasım 1981’de Resmî Gazete’de yayımlandı. Mezarlık için Millî Savunma Bakanlığı’nın 1982 yılında açtığı yarışma sonucu 42 proje arasından seçilen Y. Müh. Mimar Özgür Ecevit ile, Y. Ziraat Müh. Ekrem Gürenli’nin projesi uygulanmıştır. Bu projede İslam kültürüne uygun olarak gösterişli mezarlardan kaçınılmış, işlevsel olmayan anıtsal formlar kullanılmamış ve hüzünlü bir hava oluşmamasına dikkat edilmiştir. 30 Ağustos 1988 günü devlet töreni ile hizmete açılmıştır.
8 Kasım 2006 tarihinde TBMM’de yapılan yasal düzenleme ile başbakanların yanı sıra TBMM başkanlarının da ailelerinin talebi doğrultusunda Devlet Mezarlığı’na defnedilmesi sağlanmıştır. Bu şekilde cumhurbaşkanı ve kurmay komutanların dışında ilk defnedilen başbakan (11 Kasım 2006) Mustafa Bülent Ecevit’tir.
Devlet Mezarlığı Nerede?
Ankara’da, Atatürk Orman Çiftliği arazisi içinde yer alır. 536.000 metrekarelik alanda yer alan ve 356.000 metrekaresi yeşil alan olan park, halka açıktır.
Türkiye’de, Devlet Mezarlığı’nın yaptırılması için 6 Kasım 1981 Tarihli ve 2549 Sayılı Kanun 11 Kasım 1981’de Resmî Gazete’de yayımlandı.
Yapılan Değişiklikle TBMM Başkanları ve Başbakanlar De Defnedildi
8 Kasım 2006 tarihinde TBMM’de yapılan yasal düzenleme ile başbakanların yanı sıra TBMM başkanlarının da ailelerinin talebi doğrultusunda Devlet Mezarlığı’na defnedilmesi sağlanmıştır. Bu şekilde cumhurbaşkanı ve kurmay komutanların dışında ilk defnedilen başbakan 11 Kasım 2006’da Bülent Ecevit olmuştur.
Devlet Mezarlığı’nda Kimlerin Mezarı Var?
Şimdiye kadar Devlet Mezarlığı’na defnedilen bazı isimler ise şöyle;
4. Cumhurbaşkanı Cemal Gürsel
5. Cumhurbaşkanı Cevdet Sunay
6. Cumhurbaşkanı Fahri Korutürk
7. Cumhurbaşkanı Kenan Evren
12. TBMM Başkanı Sabit Osman Avcı
13. TBMM Başkanı Kemal Güven
18. TBMM Başkanı İsmet Sezgin
16. Başbakan Bülent Ecevit
Siyasilerin yanı sıra yine bu listede albay, yarbay, tümgeneral, orgeneral ve mareşal rütbesine sahip 61 isim bulunuyor.
Devlet Mezarlığı
Cumhuriyet Tarih Yolu
Park içinde, 19 Mayıs 1919’dan Cumhuriyetin kurulduğu güne kadar olan tarih döneminde ülke tarihi açısından önemli olaylar heykel ve simgelerle canlandırılmıştır. “Cumhuriyet Tarih Yolu” olarak adlandırılan bu alan, Türkiye’deki ilk büyük kapsamlı heykel düzenlemesidir. Bu düzenleme için 600 ton Marmara mermeri kullanılmıştır. Mezarlık alanındaki heykeller, Prof. Dr. Rahmi Aksungur tarafından yapılmıştır. Heykel düzenlenmesinin uygulanmasında ayrıca şu heykel sanatçılarının emeği geçmiştir: Ayla Aksungur, Ömer Yavuz, Elvide Akdağ, Ulaş Korkmaz, Mustafa Yılmaz, Deniz Erol, Ferit Yazıcı.
Cumhuriyet Tarih Yolu’ndaki ilk heykel, Atatürk’ün Samsun’a çıkışını ifade eden bir kayadır. Kayanın gölgesi, haritadaki Samsun limanının siluetini ortaya çıkarır. Kayadaki bir delik, gölgenin içinde bir ışık belirmesine neden olur. Özelikle 11.00-14.00 saatleri arasında bu ışık, Atatürk’ün profili olarak belirir. Böylece Atatürk’ün Samsun’a çıkışı toprağa düşen nur olarak canlandırılmıştır. 19 Mayıs bölümünden sonra “Kongreler Bölümü” yer alır. Bu bölümdeki iki basamak, Kongreler sonucu Meclis’in kurulmasını simgeler. Kongreler bölümünden sonraki “Savaşlar Bölümü”‘nde 5 sütun yer alır. Sütunların üzerinde Nutuk’tan sözler vardır. Bölümün sonundaki heykel, Lozan Anlaşması’nı simgeler; sağda ve soldaki rölyeflerin her biri ise bir savaşı anlatmaktadır. En son heykel bölümünde “Cumhuriyet” tek bir soyut heykel ile sembolleştirilmiştir.
Devlet Mezarlığı Müzesi
Devlet Mezarlığı’nda yer alan müzede defnedilen Cumhurbaşkanları ve Kurtuluş Savaşı Komutanlarına ait eşyalar, resimler ve dergiler sergilenir.
Karadeniz Havuzu
1931 yılında Atatürk tarafından yaptırılan “Karadeniz Havuzu” adlı havuz, Devlet Mezarlığı inşaatı sırasında restore edilmiştir. Çevresi, dinlenme havuzu olarak kullanılmaktadır.
Tören Alanı
Mezarlık alanı sınırlarındaki tören alanı üzerinde “otağ çadırı” formunda tasarlanmış bir yapı bulunur. “Simge” olarak adlandırılan sekizgen planlı bu yapı, tören alanını güneş ve yağmurdan korur. Simgenin altındaki “Anısal Duvar”, mezarlıkta yatanların adlarından oluşmuş, bitmemiş bir duvar görünümündedir. Her yeni Türkiye Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı için yeni bir taş konularak örülmesine devam edilmektedir. Böylece Cumhuriyet’in sürekliliği ifade edilir.
Mezar alanlarına giden tören yolunun iki yanında İstiklal Savaşı’nı simgeleyen iki heykel grubu, Cumhurbaşkanları mezar alanı içinde cumhuriyetin gelişimini simgeleyen heykel ve 25 metre uzunluğundaki bayrak direği bulunur.
İlk yorum yapan olun