Araba kullanmayı seven ya da işi yahut gereklilikleri nedeniyle araba kullanması gereken herkes, vites kutusunun düz vites ve otomatik vites olarak ikiye ayrıldığını bilir. Sunduğu rahatlık nedeniyle daha tanınan hale gelmeye başlayan otomatik vitesli araçlar da ikiye ayrılıyor: Tam otomatik vites ve yarı otomatik vites. Şayet bu vakte kadar bunların tıpkı şey olduğunu düşündüyseniz, yanılıyorsunuz.
Bu içeriğimizde sizler için ‘yarı otomatik vites nedir?’ sorusuna yanıt vereceğiz ve yarı otomatik şanzıman ile tam otomatik şanzımanın farklarını açıklayacağız. İçeriğimizde yarı otomatik vitesin avantajlarından ve dezavantajlarından da bahsedeceğiz. Dilerseniz lafı uzatmadan başlayalım.
Yarı otomatik vites nedir?
Bu soruyu cevaplamadan evvel mevzuyu daha açık anlatabilmek ismine öncelikle ‘vites nedir’ sorusunu cevaplayalım. Basitçe anlatmak gerekirse vites, şanzıman ya da vites kutusu, arabanın motoruna iletilen gücün tekerlere aktarılması sürecinde ne kadar güç verileceğini ayarlayan düzenektir. Vites her değiştirildiğinde tekerlere aktarılan güç değişir. Bu süreç düz vitesli araçlarda şoför tarafından, otomatik vitesli araçlarda ise robot olarak bahsedilen düzenekler tarafından yapılır.
Vitesin değiştirilmesi için debriyaja muhtaçlık vardır. Düz vitesli araçlarda en sol pedal debriyaj pedalıdır ve şoförün bu pedala basarak vites değiştirmesi kuraldır. Otomatik vitesli araçların birinci farkı da burada ortaya çıkıyor: Otomatik vitesli araçlarda şoförün denetiminde olan bir debriyaj pedalı bulunmuyor ve araç, debriyajı tabiatıyla hazır tutuyor.
Yarı otomatik vitesli araçlar, düz vitesli araçlarla birebir vites kutusu yapısına sahiptir. Birebir baskı balata sistemine sahip olan bu iki vitesli araçların farkı ise yarı otomatik vitesli araçlarda debriyaj pedalı bulunmamasıdır. Birebir düz vitesli bir araç üzere çalışan, yakıt tüketimi ve performansı düz vitesli araçlarla neredeyse tıpkı olan yarı otomatik vitesli araçlarda vites geçişlerini vites robotları sağlar.
Yarı otomatik vitesin başkalarından farkı ne?
Yarı otomatik vitesin en büyük farklarından biri de şoförün isteğine nazaran vitesi kendi denetim edebilmesidir. Nasıl yani? Hemen açıklayalım. Yarı otomatik vitesli araçlardaki vites düzeneğinin aslında düz vitesli araçlardaki düzenekle tıpkı olduğunu söylemiştik. Bu araçlarda sırf debriyaj otomatik olarak çalışıyor. Hasebiyle şoför, otomatik vites ve düz vites ortasında seçim yaparak arabanın vitesini kendisi denetim edebiliyor.
Yarı otomatik vitesli araçların vitesinin yanında yahut üstünde P (Park), N (Boş), R (Geri) D (Sürüş) ve M (Manuel/Düz) harflerini görebilirsiniz. Vitesi D pozisyonuna getirdiğinizde araç artık vitesleri otomatik olarak atmaya başlar. Vites M pozisyonuna alındığında ise şoför vitesi dilediği üzere denetim edebilir. Elbette gerekli bölüm geçildikten bir mühlet sonra şayet şoför kendi vites atmazsa araç duruma müdahale edip otomatik olarak vites değiştirecektir.
Çift kavramalı şanzıman nedir?
Tek kavramalı otomatik şanzımanlarda dişli yapısı düz şanzımanlarla birebirdir. Vites geçişleri daha çok hissedilebilir. Tek baskı balata bulunan bu tertipte aracın tüm vitesleri bu debriyaja bağlı olarak geçeceği için kimi vakit aksamalar ve sekmeler olabilir. Çift kavramalı şanzımanların dişli yapısı da düz şanzımanlarla birebirdir lakin vites değişimi daha farklı gerçekleşir.
Çift kavramalı şanzımanlarda çift baskı balata bulunur. Bu tıp şanzımanlarda birincibaskı balata birinci, üçüncü, beşinci ve yedinci viteslere geçiş yapmakla misyonlu, ikinci baskı balata ise ikinci, dördüncü, altıncı ve sekizinci viteslere geçiş yapmakla yükümlüdür. Çift kavramalı şanzımanlarda vites geçişlerinin daha az hissedilmesinin sebebi de budur.
Çalışma prensibini şöyle özetleyebiliriz: Birinci baskı balata aracı 1. vitese geçirmenizi sağladıktan sonra debriyajı bırakıyor. Tek kavramalı şanzımanlarda bu balata 2. vitese geçerken tekrardan debriyajı devreye soktuğu için vites geçişleri daha çok hissediliyor, lakin çift kavramalı araçlarda ikinci baskı balata debriyaj faal halde beklediği için bu his çok daha az oluyor. Tıpkı halde araç 2. vitese atıldığında birinci baskı balata 3. vites için aracı hazırlıyor ve debriyaj hazır biçimde bekliyor.
Yarı otomatik vites avantajları ve dezavantajları:
- Avantajlar:
- Düz vites ile birebir yapıya sahip olduğu için daha az yakıt tüketir,
- Performansı düz vitesli araçlara yakındır,
- Günlük kullanımda hayli rahattır,
- Çift kavramalı yarı otomatik viteslerde vites geçişleri neredeyse hissedilmez,
- Vites şoförün isteğine nazaran değiştirilebilir,
- Dezavantajlar:
- Tek kavramalı yarı otomatik viteslerde vites geçişleri çok daha fazla hissedilebilir,
- Yokuş kalkış takviyesi olmayan yarı otomatik vitesli araçlar yokuşta kaydırma yapar,
- Satış fiyatları düz vitesli araçlara nazaran daha kıymetlidir,
- Debriyaj sistemi tek kavramalı yarı otomatik viteslerde daha kolay aşınabilir.
Yarı otomatik şanzıman hem düz vites hem de tam otomatik şanzımanın temel temellerini barındırdığı için daha avantajlı gözükebiliyor. Bilhassa çift kavramalı yarı otomatik şanzımanlarda vites geçişleri de fazla hissedilmediği için birçok üretici bu şanzımanı tercih ediyor. Tam otomatikte olup da yarı otomatikte olmayan bir özellik, yokuştaki varsayılan kaydırma engelleme özelliği. Şayet araçta kalkış dayanağı bulunmuyorsa yarı otomatik araçlar yokuşlarda kaydırma yapabiliyor. Tam otomatikte ise bu türlü bir durum yok.
Yarı otomatik vites nedir sorusunu cevapladığımız, tam otomatik vitesle ortasındaki farkları açıkladığımız ve bu vitesin başkalarına nazaran avantaj ve dezavantajlarını derlediğimiz içeriğimizin sonuna gelmiş bulunuyoruz. Sizler hangi şanzıman tipini tercih ediyorsunuz? Yorumlar kısmında bizlerle paylaşabilirsiniz. Bunun üzere içeriklerimizin devamını kaçırmamak için bizleri takipte kalın.
İlk yorum yapan olun