EYT Emeklilikte Yaşa Takılanlar yasası üzerine yapılan düzenleme 2022 yılının Aralık ayında TBMM’ye sunulacak. EYT yasası için masada tek bir formülün yer alacağı bilgisi geldi. Buna göre, primi tamamlanan ve süresi dolan herkesin emeklilik hakkı elde etmesi gündemde. Peki, EYT sonrası ilk maaş ne zaman hesaplara yatacak? Emeklilik zorunlu olacak mı?
8 Eylül 1999 öncesinde sigortalı olanlar yeni emeklilik yasasını heyecanla bekliyor.Yaşa takılanlara emeklilik yolunu açacak düzenleme için ilgili bakanlıklardan oluşan komisyon hazırlıklarını tamamladı ve çalışma teknik olarak bitti. Yaklaşık 1,5 ay sonra detaylar kamuoyu ile paylaşılacak.
Yasal düzenlemeyle 8 Eylül 1999’dan önce başlayanlardan 20 yılını dolduran kadınlar, 25 yılını dolduran erkekler yaş koşulu aranmadan emekli olabilecek ve prime dayalı bir sistem getirilecek. Şartları tamamlayacak olanlar da kademeli emekli olacak.
Hizmet dökümünde son 2 bin 520 gün hangi statüden (Bağ-Kur, SSK, Emekli Sandığı) belirleyici olacak. EYT belirlenirken çeşitli kurumlardan sigortalı çalışanlar da değerlendirmeye alınıyor. Örneğin düzenleme işe başlangıç tarihi 1999 öncesi banka sandıklarında olanları da kapsayacak.
Bağ-Kur kapsamında işyeri açıp, şirket ortağı olup primlerini yatırmadığı için dondurulan günler yeniden kazanılabilecek. Geçmiş günlerini ihya edecek olanlar ihtiyaçları olan prim gün sayısı kadar asgari ücret üzerinden ödeme yaparak prim ekletebilecek.
EYT’LİLERİN MAAŞ HESAPLAMASI NASIL YAPILACAK?
EYT yasası çıktıktan sonra yaş şartı dışındaki şartları tamam olanların; örneğin primi ve sigortalılık süresi tamam olanların maaş hesapları, diğer tüm emekli aylığı bağlananlar gibi, 3 dönem üzerinden yapılacak.
EYT MAAŞ HESABINDA 3 DÖNEM DİKKATE ALINACAK
2000 yılı öncesi, 2000 yılı – Ekim 2008 arası ve Ekim 2008’den sonraki dönem olmak üzere 3 ayrı hesaplama söz konusu olacak. Bu 3 dönemdeki hesaplar yapılıp birleştirilerek emeklinin maaşı ortaya çıkacak. Kısacası emekli maaşı hesaplaması yapılırken sigortalılık dönemindeki tüm kazançlar dikkate alınacak.
EMEKLİ MAAŞI HESAPLAMASI İÇİN BU DETAYLARA DİKKAT!
Kişilerin çalıştıkları yıllar, Aylık kazançları, Çalışma süreleri, Yaş beklerken ödenen fazla primler, İşe ara verip vermemiş olmaları, maaşın miktarında etkili olacak.
EYT’ye tabi olanlar da temelde diğer hak sahipleri gibi prim gün sayısı çok olanlar değil SGK’ya bildirilen prime esas kazanç yani brüt maaşı yüksek olanlar daha fazla emekli maaşı alacak.
Bütün çalışma hayatı asgari ücret üzerinden bildirilenler ise daha düşük maaş alacak. Burada üç ayrı hesaplama yapıldığı için tüm kazançlar önem kazanıyor. Yani son yıllar değil ilk çalışma hayatınızdan bu güne kadar tüm kazançlarınıza bakılıyor.
Ayrıca 3 döneme ilişkin farklı Aylık Bağlama Oranları ve güncelleme katsayılarıyla nedeniyle; bu oranların yüksek olduğu dönemlerde primi daha fazla olan hak sahipleri daha yüksek emekli maaşı alacak.
EYLÜL 1999 ÖNCESİ SGK SİSTEMİNE GİRMİŞ OLANLAR…
EYT düzenlemesinin Aralık ayında kamuoyu ile paylaşılması bekleniyor. SGK sistemine 8 Eylül 1999 öncesinde girmiş ve çalışmaya başlayarak prim ödemiş milyonlarca vatandaş bu tarihte çıkartılan yasayla yaş şartı ile karşılaştı.
Bu yasayla beraber kadınlar 20 yıl 5.000 gün, erkekler ise 25 yıl 5.000 gün prim ile emekli olmayı beklerken erkeklerde 58 kadınlarda ise 56’yı bulan yaş şartı ile karşılaştılar.
EYT yasası kapsamında yaklaşık 4 milyon kişinin olduğu ifade edilirken, yasa çıktığı ilk anda 1-1,5 milyon kişinin emeklilik hakkı elde etmesi bekleniyor. Bunun nedeni yaş şartı dışında prim ve süresi tamamlanmayan yaklaşık 3 milyon kişinin olduğu tahmin ediliyor. Bu kişilerde şartları tamamladığında kademe kademe emekli olacak.
EN AZ 5.000 GÜN GEREKİYOR
Örneğin; 8 Eylül 1999 öncesine dönüldüğünde bile yine en az 5.000 gün prim gerekecek. Bunun dışında yasanın getirdiği prim gün sayısı kabul edilirse bu kez işe giriş tarihine göre 5.000 ile 5.975 gün gerekecek. Böylece EYT’li olmasına rağmen primi eksik olanlar açısından emeklilik mümkün olmayacak. Yasanın başvuru süresine göre bu kişilerin primlerini tamamladıklarında emeklilik hakkı doğmuş olacak.
Burada 3.600 günden kısmi emeklilik hakkı olsa da orada yaş şartı bulunuyor. buna göre kısmi emeklilikte yaş şartı erkeklerde 60 kadınlarda 58’i bulabiliyor.
KADINLARDA YIL ŞARTI TAMAMLANDI, ERKEKLERDE KRİTİK TARİH 8 EYLÜL 2024
Prim gün sayısını tamamlamış olsa bile bir EYT’linin emekli olabilmesi için yıl şartını da yerine getirmesi gerekiyor. Yasanın çıkmasından önce sigortalı olanlar için kadınlarda 20 erkeklerde ise 25 yıl bekleme şartı bulunuyor.
Buna göre kadınlar açısından yıl şartı 8 Eylül 2019 yılında tamamlandığı için bu şart sadece erkeklerde geçerli olacak.
Ayrıca 8 Eylül 1997’den önce emeklilik sigortası başlangıcı olan erkekler de bu şartı tamamlandı.
EMEKLİLİK HAKKI KAZANAN NE ZAMAN BAŞVURU YAPACAK?
EYT çalışması Aralık ayında Meclis’ten çıkıp yasalaşırsa başvuru süreci de başlayacak.
Bundan sonra prim ve süresi dolmuş hak sahibi EYT’liler kendi seçtikleri bir tarihte ya da şartları tamamladıkları tarihte SGK’ya başvururak emeklilik talep edecek.
EMEKLİLİK MECBUR MU TUTULACAK?
Çalıştıkları yerde yüksek maaş alan vatandaşların en çok merak ettiği sorulardan bir tanesi de bu. SGK mevzuatına göre bir vatandaşın emekli edilmesi için sigortalının talebi gerekiyor. Yani sigortalılar isterlerse şartları doldurduktan sonra emekli olabilir veya çalıştıkları yerde devam edebilir.
EYT yasası ile de zorunlu bir başvuru süreci ve emeklilik olmayacağı ifade ediliyor. Burada da isteyen EYT’liler emekli olmak için başvurada bulunacak.
EYT’Lİ İLK MAAŞINI NE ZAMAN ALACAK?
Emekli maaşları için süreç hak sahibinin başvuru tarihi itibariyle başlıyor. Ancak emekli maaşı hesaplaması dilekçenin verildiği aydan sonraki ay başından itibaren yapılıyor.
Örneğin EYT yasasının Aralık ayında çıktığını varsayarsak, emekli olmak için başvuran bir EYT’linin maaş hesaplaması sir sonrası ay başından itibaren yapılıyor.
Yani 1 Ocak tarihi itibarıyla maaş hesabı başlayacak. Maaş bağlanana kadar da biriken tutar süreç tamamlanınca emeklinin banka hesabına yatacak.
İlk yorum yapan olun